آخرین رویدادها:
آخرین مطالب
پربیننده ترین مطالب
پیوندها
کلید واژه
موضوعات
بایگانی
حدیث تصادفی
خلاصه آمار
اعلانـات
«صبر جمیل» به معناى «شکیبایى زیبا» است، و آن صبر و استقامتى است که برای خدا صورت گیرد و تداوم داشته باشد؛ یأس و ناامیدى به آن راه نیابد؛ و توأم با بی تابى، شکوه و آه و ناله نگردد. صبر جمیل؛ شکیبایى در برابر حوادث سخت و آزمایش های سنگینی است که نشانه شخصیت و وسعت روح آدمى است.
«صبر» در لغت، به معنای حبس و در تنگنا و محدودیت قرار دادن نفس است. [1] همچنین به معنای بازداشتن نفس از اظهار بی تابی و بی قراری می باشد. [2]
در علم اخلاق برای صبر معانی مختلفی بیان شده است:
۱. صبر عبارت است از: وادار نمودن نفس به انجام آنچه که عقل و شرع اقتضا می کنند و بازداشتن از آنچه عقل و شرع نهی می کنند. [3]
۲. صبر یعنی ثبات و آرامش نفس در سختی ها و بلاها و مصائب، و پایدارى و مقاومت در برابر آنها، به طورى که از گشادگى خاطر و شادى و آرامشى که پیش از آن حوادث داشت بیرون نرود، و زبان خود را از شکایت و اعضای خود را از حرکات ناهنجار نگاه دارد. [4]
۳. صبر یعنی پایدارى انگیزه دینى در برابر انگیزه هاى نفسانى و شیطانى. [5] به عبارت دیگر؛ صبر؛ یعنی این که انسان در مقام پیروى از دستورهاى خداوند، در برابر سختى ها و مصیبت ها از جمله وسوسه هاى شیطان، پایدارى و مقاومت کند و از راه طاعت خدا منحرف نشود. گویى نفس انسان پیوسته صحنه کارزار میان لشکریان عقل و جهل است. [6]
علمای اخلاق صبر را بر سه دسته می دانند که این تقسیم، برگرفته از روایات است. در روایتی امام علی (علیه السلام) به نقل از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرماید: «صبر بر سه قسم است: صبر در هنگام مصیبت، صبر بر طاعت و صبر بر ترک گناه» [7]
صبر در برابر مشکلات، ناملایمات، مصیبت ها و ... یکی از راه های رسیدن به قرب الهی است که در قرآن و روایات بر آن تأکید فراوان شده است؛ از این جهت در قرآن کریم دارندگان این صفت؛ یعنی «صابران»، محبوبان خداوند هستند. [8]
طبق بعضی از روایات نتیجه و ثمره صبر گشایش کارها است. [9] امام صادق (علیه السلام) به نقل از پدر بزرگوارشان امام باقر (علیه السلام) می فرماید: «... به راستى که هر کس [در برابر ناملایمات] صبر پیشه کند، با بردبارى و شکیبایى خود قدر و منزلت روزه دارِ شب زنده دار، و شهیدى که در رکاب رسول خدا (صلی الله علیه و آله) شمشیر زده است را به دست می آورد».[10]
عامل صبر در انسان
به رغم مشکل بودن صبر و تحمّل در برابر ناملایمات، در تمام دوره های تاریخ، به انسان های بسیار شکیبا و با استقامتی برمی خوریم که حوادث تلخ بزرگ هم، اراده شان را متزلزل نساخته است. این افراد، به چند دلیل راه صبر پیش می گیرند: 1. قوّت نفس و اطمینان خاطر که تا حدودی امری طبیعی است و در افراد مختلف فرق می کند، امّا قابل تقویّت و تربیت می باشد؛ 2. امید رسیدن به درجات معنوی و توقع ثواب و عنایت الهی. 3. تسلیم در برابر خواسته های الهی و دل در گرو مهر یار نهادن. قرآن کریم در توصیف این افراد می فرماید: «صابران را نویده ده؛ همانان که چون مصیبتی به آنها رسد گویند ما از خداییم و به سوی او باز می گردیم.»
انگیزه صبر
قرآن به صراحت بر این نکته تأکید می ورزد که صبری مورد ستایش خداوند است که انگیزه اش فقط جلب رضایت و خشنودی خداوند متعال باشد، نه اینکه شخص بخواهد به وسیله آن، کسب شهرت کند یا با صبر و تحمّل سختی ها و شکنجه ها، در نظر دیگران به صورت قهرمان درآید. در آیه ای می خوانیم: «صبرت را فقط برای پروردگارت قرار بده، نه برای احدی غیر از او». باز قرآن در تبیین اوصاف خردمندانِ واقعی می فرماید: «خداوند از این انسان ها فقط به خاطر صبر کردن تجلیل نمی کند، بلکه بزرگ داشت خداوند، بدان جهت است که شکیبایی آنان برای پروردگارشان بوده است.»
صبر جمیل
«صبر جمیل» به معناى «شکیبایى زیبا» است، و آن صبر و استقامتى است که برای خدا صورت گیرد و تداوم داشته باشد؛ یأس و ناامیدى به آن راه نیابد؛ و توأم با بی تابى، شکوه و آه و ناله نگردد. صبر جمیل؛ شکیبایى در برابر حوادث سخت و آزمایش های سنگینی است که نشانه شخصیت و وسعت روح آدمى است.
صبر یعقوب در فراق یوسف (علیه السلام)، صبر پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) در برابر استهزاء و تکذیب و آزار مخالفان، به ویژه تحمل شرایط سخت محاصره در شعب ابی طالب، صبر امام علی (علیه السلام) به مدت 25 سال برای صیانت از کیان اسلام، صبر امام حسین (علیه السلام) در روز عاشورا و صبر زینب کبری (سلام الله علیها) در برابر حوادث روز عاشورا، کوفه و شام. این نوع صبرها از مصادیق روشن صبر جمیل در تعالیم و آموزه های دینی ما است.
و اما یک نکتۀ قابل تامل:
با این همه اوصافی که از شکیبایی و سفارشات آموزه های دینی درباره صبر جمیل گفتیم ولی وقتی با دقت بیشتری به زندگی عموم مردم می نگریم متوجه می شویم که امروزه مردم، صبر جمیل که هیچ، صبر معمولی را هم ندارند. البته مصداق این مسئله به عناوین مخلتف در جامعه نمود پیدا کرده است مثلا افرادی را می بینیم که وقتی می خواهند سوار مترو شوند تا چه اندازه موجبات آزردگی دیگران را فراهم می کنند یا گاهی می بینیم برخی حتی تحمل ایستادن در صف یک نانوایی را هم ندارند.
البته به نظر میرسد به طور کلی در فرهنگ ما هنوز صبوری نهادینه نشده است. امیدواریم که با تاسی به سیره اهل بیت علیهم السلام و عمل به آیات قرآن عمل به این فضیلت بزرگ الهی روزی همه ما گردد. انشاء الله .
پی نوشتها:
[1]. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص 474
[2]. طریحی، فخر الدین، مجمع البحرین، تحقیق: حسینی ، سید احمد، ج 3، ص 358
[3]. المفردات فی غریب القرآن، ص 474.
[4]. نراقی، ملا محمد مهدی، جامع السعادات، ج 3، ص 280
[5]. غزالى، محمد بن محمد، کیمیاى سعادت، ج 2، ص 345 ـ 346 (با ویرایش)،
[6]. داودى، محمد، اخلاق اسلامى (مبانى و مفاهیم)، ص 92
[7] الکافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 2، ص 91
[8]. آل عمران، 146: «... وَ اللَّهُ یُحِبُّ الصَّابِرین».
[9] دیلمی، حسن بن محمد، إرشاد القلوب إلى الصواب ، ج 1، ص150
[10]شیخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 198
منابع:
سایت حوزه
سایت اسلام کوئیست
کافی ج 2
