
معنای ظاهری برای «یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً» این است که بن بست هایی که پیش روی شما قرار می گیرد به حسب ظاهر بن بست است.
قرار است یک ماه مهمان باشیم مهمان میزبانی کریم، این مهمانی تشریفات خاصی نمی خواهد لازم نیست به دنبال لباس آنچنانی یا تجملات باشیم پوشیدن لباس ورع و تقوا کافی است.
جواب: در آخرین فراز از خطبه 17، امام(علیه السلام) شکایت جاهلان عالم نما و قاضیان نادان و دنیاپرست و خودخواه و مغرور را به درگاه خداوند مى برد و با دلى پر درد و آهى سوزان از آنها شکوه مى کند، مى فرماید:
«از این گروهى که در میان امواج جهل و نادانى زندگى مى کنند و در گمراهى جان مى دهند به خدا شکایت مى کنم!» (اِلَى اللهِ اَشْکُو مِنْ مَعْشَر یَعیشونَ جُهّالا، وَ یَمُوتُونَ ضُلاّلا).
در واقع در این فراز، توصیفهایى براى معرّفى این گروه بیان مى کند. آرى تمام زندگى آنها در جهل و نادانى سپرى مى شود و به همین دلیل مرگشان در ضلالت و گمراهى است (در واقع جمله دوّم نتیجه اجتناب ناپذیر جمله اوّل است!) چگونه ممکن است سراسر زندگى انسان در جهل بگذرد و او گمراه از دنیا نرود!
در توصیف دیگرى از آنها که یکى از بهترین نشانه ها براى شناختن این گروه است، مى فرماید:
پیشرفت هر کشوری در درجۀ اول به نیروی جوان آن کشور وابسته است. از این روست که کشورهای پیشرفته بخشی از سرمایۀ خویش را به جوانان اختصاص می دهند. در اسلام نیز جوانان از جایگاه بالایی برخوردارند و پیشوایان دینی ما توجه خاصی به آنان داشته اند.
یک جوان مسلمان در صورتی موفق است که از چهار خصوصیت زیر برخوردار باشد: