آخرین رویدادها:
آخرین مطالب
پربیننده ترین مطالب
پیوندها
کلید واژه
موضوعات
بایگانی
حدیث تصادفی
خلاصه آمار
اعلانـات
طبق علم و آگاهی ما، درباره اثبات تفویض ائمه(ع) [واگذاری تدبیر امور جهان به ائمه اطهار(ع)] چند حدیث نقل شده است، آیا این تفویض غیر محکم است؟ «وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی جَعْفَرٍ الثَّانِی(ع) فَذَکَرْتُ اخْتِلَافَ الشِّیعَةِ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ لَمْ یَزَلْ فَرْداً مُتَفَرِّداً فِی وَحْدَانِیَّتِهِ ثُمَّ خَلَقَ مُحَمَّداً وَ عَلِیّاً وَ فَاطِمَةَ فَمَکَثُوا أَلْفَ أَلْفِ دَهْرٍ ثُمَّ خَلَقَ الْأَشْیَاءَ وَ أَشْهَدَهُمْ خَلْقَهَا وَ أَجْرَى عَلَیْهَا طَاعَتَهُمْ وَ جَعَلَ فِیهِمْ مِنْهُ مَا شَاءَ وَ فَوَّضَ أَمْرَ الْأَشْیَاءِ إِلَیْهِمْ فَهُمْ قَائِمُونَ مَقَامَهُ یُحَلِّلُونَ مَا شَاءُوا وَ یُحَرِّمُونَ مَا شَاءُوا وَ لَا یَفْعَلُونَ إِلَّا مَا شَاءَ اللَّهُ فَهَذِهِ الدِّیَانَةُ الَّتِی مَنْ تَقَدَّمَهَا غَرِقَ وَ مَنْ تَأَخَّرَ عَنْهَا مُحِقَ خُذْهَا یَا مُحَمَّدُ فَإِنَّهَا مِنْ مَخْزُونِ الْعِلْمِ وَ مَکْنُونِهِ»؛ (بحار الأنوار، ج 25، ص 25). در حدیث دیگری نیز آمده: «وَ أَمَّا الْمَعَانِی فَنَحْنُ مَعَانِیهِ وَ مَظَاهِرُهُ فِیکُمْ اخْتَرَعَنَا مِنْ نُورِ ذَاتِهِ وَ فَوَّضَ إِلَیْنَا أُمُورَ عِبَادِهِ فَنَحْنُ نَفْعَلُ بِإِذْنِهِ مَا نَشَاءُ وَ نَحْنُ إِذَا شِئْنَا شَاءَ اللَّهُ وَ إِذَا أَرَدْنَا أَرَادَ اللَّهُ وَ نَحْنُ أَحَلَّنَا اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ هَذَا الْمَحَلَّ وَ اصْطَفَانَا مِنْ بَیْنِ عِبَادِهِ وَ جَعَلَنَا حُجَّتَهُ فِی بِلَادِه»؛ (بحار الأنوار، ج 26، ص 14).
پاسخ اجمالی
بر اساس بینش توحیدی، جز ذات متعالی خداوند هیچ موجودی دارای وجود استقلالی نیست؛ غیر از او همه نشانه، مظهر و تجلی آن ذات متعالی‌اند که در ذات و صفات خود محتاج و وابسته به او هستند، بلکه ذاتشان عین نیاز به خداوند است. براین اساس، هرگونه دخالت و تأثیرگذاری در جهان مانند تدبیر امور مخلوقات به صورت ذاتی و استقلالی مخصوص خداوند است و نسبت دادن این صفات الهی به مخلوق، فقط به عنوان این‌که مظهر و تجلّی صفات خداوند هستند، ممکن و جایز است و روایات موجود در پرسش نیز بر همین نکته تأکید میکنند.
از طرفی بر اساس حکمت و عرفان می‌توان گفت: انسان کامل بالاترین مظهر خداوند است و به دلیل جامعیت وجودی و برخورداری از مراتب بالای هستی، نسبت به مراتب پایین‌تر دارای نقش ربوبی و واسطه‌ای در خلق و پرورش آنها است؛ زیرا نفس انسان کامل واسطه فیض خداوند به سوی مخلوقات است.[1]
به علاوه؛ بر اساس سخن امام صادق(ع) انسان هر قدر در راه عبودیت و فنا در ذات خدا تلاش کند به همان اندازه می‌تواند به مقام تجلّی ربوبی برسد.[2] از این‌رو؛ تفویض و واگذاری امور اشیا به ائمه اطهار(ع) به این معنا است که آنها واسطه فیض خداوند هستند؛ نه این‌که آنان مستقل از خداوند بتوانند کاری انجام دهند؛ زیرا کم‌ترین اعتقاد به استقلال غیر خداوند شرک و خروج از توحید است.
از طرفی بر اساس حکمت و عرفان می‌توان گفت: انسان کامل بالاترین مظهر خداوند است و به دلیل جامعیت وجودی و برخورداری از مراتب بالای هستی، نسبت به مراتب پایین‌تر دارای نقش ربوبی و واسطه‌ای در خلق و پرورش آنها است؛ زیرا نفس انسان کامل واسطه فیض خداوند به سوی مخلوقات است.[1]
به علاوه؛ بر اساس سخن امام صادق(ع) انسان هر قدر در راه عبودیت و فنا در ذات خدا تلاش کند به همان اندازه می‌تواند به مقام تجلّی ربوبی برسد.[2] از این‌رو؛ تفویض و واگذاری امور اشیا به ائمه اطهار(ع) به این معنا است که آنها واسطه فیض خداوند هستند؛ نه این‌که آنان مستقل از خداوند بتوانند کاری انجام دهند؛ زیرا کم‌ترین اعتقاد به استقلال غیر خداوند شرک و خروج از توحید است.
[1]. گرامی، محمد علی، لولا فاطمه، ص22، دار الفکر، چاپ اول، 1381ش.
[2]. «العبودیة جوهر کنهها الربوبیة فما فقد من العبودیة وجد فی الربوبیة»؛ مصباح الشریعة، ج 1، ص 5، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بیروت، چاپ اول، 1400ق؛ همچنین ر. ک: «ربوبیت و انسان کامل»، سؤال 3416؛ «انسان و ربوبیت»، سؤال 10528؛ «امام علی (ع) و علم غیب و خالق زمین و رعد و برق»، سؤال 7474.
