آغازی برای حیات و زندگی

کشته شدن، آن گاه ارزشمند است که در راه خدا باشد. شهادت، پایان زندگى نیست، آغاز حیات است، باختن و از دست دادن نیست بلکه یافتن و به دست آوردن است. بسیارى از زندگان مرده‏اند، ولى کشتگان راه خدا زنده ‏اند.

---

وَلاَ تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ قُتِلُواْ فِی سَبِیلِ اللّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْیَاء عِندَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ(آل عمران ـ 169)
هرگز کسانى را که در راه خدا کشته شده‏اند، مرده مپندار، بلکه زنده‏اند که نزد پروردگارشان روزى داده مى‏ شوند.
منظور از حیات و زندگى در اینجا همان حیات و زندگى برزخى است که ارواح در عالم پس از مرگ دارند، نه زندگى جسمانى و مادى، گرچه زندگى برزخى، اختصاصى به شهیدان ندارد، بسیارى دیگر از مردم نیز داراى حیات برزخى هستند (به گفته بعضى از محققین حیات برزخى براى دو دسته است: نیکوکارانى که در درجه عالى هستند و بدکارانى که فوق العاده وضع بدى دارند) ولى از آنجا که حیات شهیدان یک حیات فوق العاده عالى و آمیخته با انواع نعمت هاى معنوى است- و بعلاوه موضوع سخن، در آیه آنها هستند- تنها نام از آنها برده شده است. آنها به قدرى غرق مواهب حیات معنوى هستند که گویا زندگى سایر برزخیان در مقابل آنها چیزى نیست.
ما نیز بر مبناى قرآن که شهیدان را زنده مى ‏داند، به شهداى راه اسلام و خصوصاً شهداى کربلا سلام کرده، با آنان حرف مى ‏زنیم و توسل مى ‏جوییم.

 

یک دلیل روایی:

ابو سفیان در پایان جنگ احد با صداى بلند فریاد مى ‏زد: این هفتاد کشته ‏ى مسلمانان در احد، به عوض هفتاد کشته ‏ى ما در جنگ بدر. ولى رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله فرمود: کشته ‏هاى ما در بهشت جاى دارند، ولى کشتگان شما در دوزخند. (تفسیر مجمع البیان)

نکاتى پیرامون شهید و شهادت‏

1ـ در روایات آمده است که شهید، هفت ویژگى اعطایى از جانب خداوند دارد: اوّلین قطره‏ى خونش، موجب آمرزش گناهانش مى ‏گردد. سر در دامن حور العین مى ‏نهد. به لباس ‏هاى بهشتى آراسته مى‏ گردد. معطّر به خوشبو ترین عطرها مى‏ شود. جایگاه خود را در بهشت مشاهده مى‏ کند. اجازه‏ى سیر و گردش در تمام بهشت به او داده مى‏ شود. پرده‏ ها کنار رفته و به وجه خدا نظاره مى ‏کند. (وسائل الشیعه، ج 11، ص 10)

شهید مطهرى در کتاب حماسه حسینى مى‏ نویسد: سخاوتمند، هنرمند و عالم مال، هنر و علم خود را که بخشى از وجود اوست جاودانه مى ‏کند، امّا شهید، خودش را جاودانه مى ‏کند

2ـ پیامبر صلى اللَّه علیه و آله از شخصى شنید که در دعا مى‏ گوید: «اسئلک خیر ما تسئل» خدایا! بهترین چیزى که از تو درخواست مى ‏شود به من عطا کن، فرمود: اگر این دعا مستجاب شود، در راه خدا شهید مى‏ شود. «1»
3ـ در روایت آمده است: بالاتر از هر نیکى، نیکوترى هست، مگر شهادت که هرگاه شخصى شهید شود، بالاتر از آن خیرى متصوّر نیست. «2»
4ـ در روز قیامت، شهید مقام شفاعت دارد. «3»
5ـ از امام صادق علیه السلام روایت شده است که فرمود: در قیامت لغزش ‏هاى شهید به خودش نیز نشان داده نمى ‏شود. «4»
6ـ شهداى صف اوّلِ حمله و خط شکن، مقامشان برتر است. «5»
7ـ مجاهدان از درب مخصوص وارد بهشت مى ‏شوند «6» و قبل از همه به بهشت مى‏ روند «7» و در بهشت جایگاه مخصوصى دارند. «8»

8ـ تنها شهید است که آرزو مى ‏کند به دنیا بیاید و دوباره شهید شود. «9»
9ـ بهترین و برترین مرگ‏ ها، شهادت است. «10»
10ـ هیچ قطره‏اى محبوب ‏تر از قطره‏ى خونى که در راه خدا ریخته شود، در نزد خداوند نیست. «11»
11ـ در قیامت، شهید سلاح به دست، با لباس رزم و بوى خوش به صحنه مى ‏آید و فرشتگان به او درود مى ‏فرستند. «12»
12ـ امامان ما شهید شدند. بسیارى از انبیاء و رهروان و پیروان آنان نیز شهید شدند. «وَ کَأَیِّنْ مِنْ نَبِیٍّ قاتَلَ مَعَهُ رِبِّیُّونَ کَثِیرٌ» «13»، «یَقْتُلُونَ النَّبِیِّینَ بِغَیْرِ حَقٍّ» «14»
13ـ حضرت على علیه السلام با داشتن ده ها فضیلت اختصاصى، تنها وقتى که در آستانه ‏ى شهادت قرار گرفت فرمود: «فزت و رب الکعبة» او اوّل کسى بود که ایمان آورد، جاى پیامبر صلى اللَّه علیه و آله خوابید، برادر پیامبر شد، تنها خانه او به مسجد پیامبر درب داشت، پدر امامان و همسر زهرا علیها السلام بود. بت‏ شکن بود، ضربت روز خندق او، از عبادت ثقلین افضل شد. امّا در هیچ یک از موارد مذکور نفرمود: «فزت»

شهید، هفت ویژگى اعطایى از جانب خداوند دارد: اوّلین قطره‏ى خونش، موجب آمرزش گناهانش مى ‏گردد. سر در دامن حور العین مى ‏نهد. به لباس ‏هاى بهشتى آراسته مى‏ گردد. معطّر به خوشبو ترین عطرها مى‏ شود. جایگاه خود را در بهشت مشاهده مى‏ کند. اجازه‏ى سیر و گردش در تمام بهشت به او داده مى‏ شود. پرده‏ ها کنار رفته و به وجه خدا نظاره مى ‏کند

14ـ على علیه السلام مى ‏فرمود: قسم به خدایى که جان فرزند ابو طالب در دست اوست، تحمّل هزار ضربه شمشیر در راه خدا، آسان ‏تر از مرگ در رختخواب است. (نهج البلاغه)
15ـ على علیه السلام در جنگ احد ناراحت بود که چرا به شهادت نرسیده است تا اینکه مژده شهادت در آینده را از پیامبر اسلام صلى اللَّه علیه و آله دریافت نمود.
16ـ شهید مطهرى در کتاب حماسه حسینى مى‏ نویسد: سخاوتمند، هنرمند و عالم مال، هنر و علم خود را که بخشى از وجود اوست جاودانه مى ‏کند، امّا شهید، خودش را جاودانه مى ‏کند. (حماسه حسینى، ج 3، ص 40)
17ـ در عالم حیوانات نیز گوسفندِ مرده بى ‏ارزش است، گوسفندى که به سوى قبله و با نام خدا ذبح شود، ارزش دارد.
18ـ همان گونه که کور، مفهوم بینایى را درک نمى ‏کند، زندگان دنیا حیات شهدا را درک نمى ‏کنند.
19ـ وقتى انفاق مال در راه خدا، قابلیّت رشد تا هفتصد برابر و بیشتر را دارد، دادن خون و جان، در راه خدا چگونه است؟

پیام ‏های آیه:

1ـ شهادت، پایان زندگى نیست، آغاز حیات است. بسیارى از زندگان مرده‏اند، ولى کشتگان راه خدا زنده‏اند. «بَلْ أَحْیاءٌ»
2ـ شهادت، باختن و از دست دادن نیست بلکه یافتن و به دست آوردن است. «بَلْ أَحْیاءٌ»، «یُرْزَقُونَ»
3ـ کشته شدن، آن گاه ارزشمند است که در راه خدا باشد. «قُتِلُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ»
4ـ تصوّر هلاکت و یا خسارت براى شهید، تفکّرى انحرافى است که باید اصلاح شود. «لا تَحْسَبَنَّ»

 

پی نوشت ها:
(1). مستدرک، ج 2، ص 243.
(2). بحار الانوار، ج 74، ص 61.

(3). بحار الانوار، ج 2، ص 15.
(4). وسائل الشیعه، ج 11، ص 9.
(5). میزان الحکمة.
(6). بحارالانوار، ج 97، ص 8.
(7). بحارالانوار، ج 97، ص 11.
(8). تفسیر نور الثقلین، ج 2، ص 241.
(9). کنز العمّال، ج 4، ص 290.
(10). بحارالانوار، ج 100، ص 8.
(11). وسائل الشیعه، ج 11، ص 6.
(12). بحار الانوار، ج 97، ص 13.
(13). آل عمران، 146.
(14). بقره، 61.