شفاعت یکی از مسائل مهم اعتقادی و دینی است و در قرآن مجید و روایات معصومین (علیه السلام) از آن بسیار یاد شده است. امّا در مورد شرایط و فلسفه شفاعت بایستی بیشتر بررسی شود. این نوشتار می کوشد از این زاویه به بحث شفاعت بپردازد.
حکیم صدرالمتألهین شیرازی مشهور به ملاصدرا از بزرگترین فلاسفه اسلامی و صاحب مکتب و شیوهی حکمت متعالیه در فلسفه اسلامی است. وی که از جمله بزرگترین علمای شیعه نیز به شمار میآید، شاگردان بسیاری را در مکتب خویش پرورش داده است که از جمله ایشان علامه طباطبایی صاحب تفسیر شریف المیزان و شهید مطهری در عصر ماست. نوشتار پیش رو میکوشد شیوه وی درباره سیره معصومین(علیهمالسلام) را مورد بررسی قرار دهد.
در ابتدا لازم است چند واژه تعریف شود:
تعریف دین هر چند ساده به نظر می رسد ولی با دقت در آن می توان متوجه شد که بسیار کار مشکلی است. یرچادالیاده می گوید: «هیچ کلمه ای غیر دین نباشد که همواره و آشکارا خیلی صاف و ساده به کار رود، ولی در واقع نمایان گر نگرش هایی باشد که نه فقط بسیار متفاوت اند، بلکه گاه مانعه الجمع اند».[1]
حقیقت مرگ چیست؟ چه واقعیتی در هنگام مرگ رخ می دهد؟
تصور ابتدائی که از مرگ به ذهن انسان می رسد چنانکه مادّی گراها هم همان تصور را علم فرض کردند، این است که مرگ باعث می شود انسان نابود و محو بشود از هستی. آیا واقعاً همین است؟ یعنی مرگ باعث نابودی انسان است یا اینکه نه مرگ در واقع انسان را از یک مرحله وارد مرحله دیگری می کند؟ از یک عالم به عالم دیگری سیر می دهد؟
باور داشت مهدویت تنها به شیعه اختصاص ندارد؛ بلکه بخش مهمی از عقاید اسلامی و یکی از مسائل ریشه دار اصول اسلامی به شمار میآید. اندیشهی پیروزی نهایی نیروی حقّ و صلح و عدالت بر نیروی باطل و ستیز و ظلم, گسترش جهانی ایمان اسلامی, استقرار کامل و همه جانبهی ارزشهای انسانی, تشکیل مدینه ی فاضله و جامعه آرمانی, و سرانجام اجرای این ایده ی عمومی و انسانی به وسیله ی شخصیتی مقدس و عالی قدر که در روایات اسلامی از او به «مهدی» تعبیر شده است, اندیشه ای است که کم و بیش همه ی فرق و مذاهب اسلامی - با تفاوت ها و اختلاف هایی - بدان مومن و معتقدند؛ زیرا این اندیشه به حسب اصل و ریشه, قرآنی است؛ این قرآن مجید است که با قاطعیت تمام, پیروزی نهایی ایمان اسلامی, غلبه قطعی صالحان و متقیان, کوتاه شدن دست ستمکاران و جباران برای همیشه, و آینده ی درخشان و سعادت مندانه ی بشریت را نوید داده است. [1]