در نظر اهل منطق حدس، مرتبه‌ای از قدرت و قوت اندیشه انسانی است که در اثر مشاهده و تجربه زیاد به دست می‌آید. کسی که از قدرت حدس برخوردار باشد بسیار سریع به نتیجه می‌رسد. به عبارت دیگر، در نظر اهل منطق راه رسیدن انسان به یک نتیجه علمی، فکر و اندیشه است. در نظر آنان فکر، حرکت نفس از مطلوب به سوى مبادى و از مبادى به سوى همان مطلوب است. این حرکت مراتب دارد. حدس، پیمودن سریع مقدمات و رسیدن فوری به نتیجه است. در حدس، حرکت به گونه‌ای سریع است که گویا حرکتی اتفاق نیفتاده و انتقال دفعی صورت گرفته است.[1] این تعریف از حدس، مقبول همگان حتی اهل عرفان نیز هست. بنابر این، حدس در نظر اهل عرفان تعریف دیگری ندارد. تنها نکته‌ای که اهل معرفت بدان توجه دارند؛ این است که رابطه حرکت و حدس در علم منطق و حکمت، مانند رابطه سلوک و جذبه عارف در مکاشفات است. در سلوک حرکت است و هنگامی که قوى شود تبدیل به جذبه می‌شود، چنان‌که فکر قوى شد زمان را به سرعت طی می‌کند و انتقال دفعى مىیابد یعنى حدس مىگردد.[2] به بیان دیگر، در نظر اهل معرفت ریاضت از راه تصفیه و تخلیه در تکامل انسان به منزله اعمال نظر در طریق استدلال است، و نسبت بین فکر و حدس در استدلال نظر مانند نسبت بین سلوک و جذبه در مسیر عرفان است که انسان در مسیر تکامل از نظر و فکر ترقى مى‌کند به حدس مى‌رسد، و از سلوک به جذبه می‌رسد.[3]
[1]. ر. ک: علامه حلى، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد (مع التعلیقات)، ص 229، جامعه مدرسین، قم، چاپ نهم، 1422ق.
[2]. ر. ک: حسن زاده آملى، حسن هزار و یک نکته، ص 52 و 53، رجاء، تهران، چاپ پنجم، 1365ش.
[3]. ر. ک: حسن زاده آملى، حسن، نصوص الحکم بر فصوص الحکم، ص 124، رجاء، تهران، چاپ دوم، 1375ش.
آخرین رویدادها:
پیوندها
موضوعات
بایگانی
حدیث تصادفی
اعلانـات
آخرین مطالب
پربیننده ترین مطالب
کلید واژه
خلاصه آمار