
از دعاهای منسوب به امام عصر(عج) دعای معروف «اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا تَوْفِیقَ الطَّاعَةِ» است که به زیبایی هر چه تمام و در فرازهایی کوتاه وظایف منتظران از اقشار و صنوف مختلف را بیان کرده و راه و رسم زندگی به سبک انتظار را نشان می دهد.
از این رو، در سلسله مطالبی شرح فرازهای نورانی و ژرف این دعا مرور می شود:
امام زمان(عج) در ادامه این دعای شریف به خدای متعال عرضه می دارند: «وَسَدِّدْ اَلْسِنَتَنا بِالصَّوابِ وَالْحِکْمَةِ؛ و زبان ما را در درستگویی و گفتار حکیمانه استوار ساز»
در کتب لغت سد فقط به معنای بستن نیست بلکه به معنای بستنی است که در آن اصلاح همراه با استحکامی که در آن جای سوء استفاده نباشد[1] که صواب و حکمت از جمله آثار قول سدید است. در تایید این قول، توقیعی است که از امام زمان (عج) در مورد شیخ مفید که با لفظ اخ السدید[2] آمده است.
مردى خدمت پیغمبر صلى اللَّه علیه و آله آمد و عرض کرد: یا رسول اللَّه! مرا سفارشى کن، فرمود: «زبانت را نگهدار». گفت: یا رسول اللَّه! مرا سفارشى کن فرمود: «زبانت را نگهدار»، گفت: یا رسول اللَّه! مرا سفارشى کن، فرمود: «زبانت را نگهدار. واى بر تو! آیا مردم را جز درو شدههاى زبانشان به رو در آتش اندازد.»
«جَاءَ رَجُلٌ إِلَى النَّبِیِّ ص فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ أَوْصِنِی فَقَالَ احْفَظْ لِسَانَکَ قَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ أَوْصِنِی قَالَ احْفَظْ لِسَانَکَ قَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ أَوْصِنِی قَالَ احْفَظْ لِسَانَکَ وَیْحَکَ وَ هَلْ یَکُبُّ النَّاسَ عَلَى مَنَاخِرِهِمْ فِی النَّارِ إِلَّا حَصَائِدُ أَلْسِنَتِهِمْ»[3]
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ لَمْ یَحْسُبْ کَلَامَهُ مِنْ عَمَلِهِ کَثُرَتْ خَطَایَاهُ وَ حَضَرَ عَذَابُهُ»[4] رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله فرمود: «کسى که سخنش را از عملش نشمارد، خطاهایش زیاد شود و عذابش فرا رسد.»
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: «مَنْ صَدَقَ لِسَانُهُ زَکَى عَمَلُهُ»[5] کسی که صدق در گفتار داشته باشد عملش پاکیزه می شود. مَن کانَ یُؤمِنُ بِاللّه وَالیَومِ الاخِرِ فَلیَقُل خَیرا أَو لِیَسکُت؛[6] هر کس به خدا و روز قیامت ایمان دارد، باید سخن خیر بگوید یا سکوت نماید.
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: «مَا مِنْ یَوْمٍ إِلَّا وَ کُلُّ عُضْوٍ مِنْ أَعْضَاءِ الْجَسَدِ یُکَفِّرُ اللِّسَانَ یَقُولُ نَشَدْتُکَ اللَّهَ أَنْ نُعَذَّبَ فِیکَ» [7] امام صادق علیه السّلام فرمود: روزى نیست جز آنکه هر عضوى از اعضاء تن زبان را مورد خطاب قرار میدهند و میگویند: ترا بخدا مبادا بسبب تو عذاب بینیم.
عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ ع قَالَ: «إِنَّ لِسَانَ ابْنِ آدَمَ یُشْرِفُ عَلَى جَمِیعِ جَوَارِحِهِ کُلَّ صَبَاحٍ فَیَقُولُ کَیْفَ أَصْبَحْتُمْ فَیَقُولُونَ بِخَیْرٍ إِنْ تَرَکْتَنَا وَ یَقُولُونَ اللَّهَ اللَّهَ فِینَا وَ یُنَاشِدُونَهُ وَ یَقُولُونَ إِنَّمَا نُثَابُ وَ نُعَاقَبُ بِکَ»[8] امام سجاد (ع): زبان آدمیزاد، هر روز به اعضاى او مشرف مى شود و مى گوید: چگونه اید؟ آنها مى گویند: اگر تو ما را به خودمان واگذارى، خوب هستیم و مى گویند: از خدا بترس و کارى به ما نداشته باش: و او را سوگند مى دهند و مى گویند: ما فقط به واسطه تو پاداش مى یابیم و به واسطه تو، مجازات مى شویم.
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص یُعَذِّبُ اللَّهُ اللِّسَانَ بِعَذَابٍ لَا یُعَذِّبُ بِهِ شَیْئاً مِنَ الْجَوَارِحِ فَیَقُولُ أَیْ رَبِّ عَذَّبْتَنِی بِعَذَابٍ لَمْ تُعَذِّبْ بِهِ شَیْئاً فَیُقَالُ لَهُ خَرَجَتْ مِنْکَ کَلِمَةٌ فَبَلَغَتْ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا فَسُفِکَ بِهَا الدَّمُ الْحَرَامُ وَ انْتُهِبَ بِهَا الْمَالُ الْحَرَامُ وَ انْتُهِکَ بِهَا الْفَرْجُ الْحَرَامُ وَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی لَأُعَذِّبَنَّکَ بِعَذَابٍ لَا أُعَذِّبُ بِهِ شَیْئاً مِنْ جَوَارِحِک[9] خداوند! زبان را عذابى دهد که هیچ یک از اعضاى دیگر را چنان عذابى ندهد. زبان گوید: اى پروردگار! مرا عذابى دادى که هیچ چیز را چنان عذاب ندادى! در پاسخش گفته شود: سخنى از تو بیرون آمد و به شرق و غرب زمین رسید و به واسطه آن خونى بناحقّ ریخته شد و مالى به غارت رفت و ناموسى هتک شد.
بیانات حضرت آیت الله جوادی در شرح این فراز دعا چنین است: «زبان، ترجمان عقل و اندیشه انسان است، از اینرو توفیق نیک گفتاری زبان صیانت از آن برای اهل انتظار ضروری است. طبق آموزههای این دعای شریف، منتظران راستین میباید با توجّه به آنچه در پی میآید در صیانت زبان خویش کوشا باشند:
أ. سخن صائب گفتن: منتظر راستین آن حضرت(عج) می باید جز از سر راستی سخن نگوید و گفتار غیر صائب را (به جدّ یا به هزل) وا نهد: وسدّد ألسنتنا بالصواب.
ب. حکیمانه سخن گفتن: گفتن سخنان بیمحتوا و بیفایده که نه در امر دین سودی میبخشند و نه در کار دنیا، کاری حکیمانه نیست. آنچه حکیمانه نیست لغو است و اهل ایمان از لغو اعراض میکنند[10]. بر همین اساس بر اهل انتظار شایسته است که حکیمانه سخن بگویند و زبان را از سخنان لغو صیانت کنند: والحکمة.»[11]
پی نوشت:
[1]. سدد: السَّدُّ: إِغلاق الخَلَلِ و رَدْمُ الثَّلْمِ. سَدَّه یَسُدُّه سَدّاً فانسدّ و استدّ و سدّده: أَصلحه و أَوثقه علیه السلاملسان العرب، ج3، ص: 207)
و التحقیقأنّ الأصل الواحد فی هذه المادّة: هو الحجز مع الاستحکام و هذا المعنى یختلف باختلاف الموضوعات، ففی کلّ سیء بحسبه. فالسدّ فی الماء، و السدّ فی البرّ، و السدّ فی القول،{...}: ففی کلّ منها لا بدّ من ملاحظة القیدین، بأن یکون متقنا و مستحکما فی نفسه مع الحاجزیّة. فالسدید من القول: ما کان متقنا حقّا مانعا عن التسابه. و فی العمل: أن یکون صحیحا و حقّا لا یطرؤه باطل. {...} فمفاهیم الاستقامة و القصد و الصواب و الردم و الملاءمة و نظائرها: إنما هی من آثار الأصل فی المادّة. یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ قُولُوا قَوْلًا سَدِیداً- 33/ 71. ذُرِّیَّةً ضِعافاً خافُوا عَلَیْهِمْ فَلْیَتَّقُوا اللَّهَ وَ لْیَقُولُوا قَوْلًا سَدِیداً- 4/ 10. أی لیقولوا فی خطاباتهم قولا على مبانی صحیحة و اصول معقولة لیّنا معتدلا محفوظا عن التسابه حاجزا عن سوء الاستفادة و الاستناد. علیه السلام التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج5، ص: 80)
[2]. الاحتجاج ج : 2 ص : 497؛
[3] . الکافی ج : 2 ص : 115؛
[4]. همان؛
[5]. الکافی علیه السلامط - الإسلامیة)، ج2، ص: 104؛
[6]. نهج الفصاحه، ح 2915؛
[7]. الکافی ج : 2 ص : 115؛
[8] . همان؛
[9]. همان؛
[10]. وَ الَّذینَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُون علیه السلاممومنون، 3)
[11]. امام مهدی(عج)، موجود موعود.
منبع:خبرگزاری شبستان
- تاریخ نشر: سه شنبه / ۱ آبان ۱۳۹۷