آخرین رویدادها:
آخرین مطالب
پربیننده ترین مطالب
پیوندها
کلید واژه
موضوعات
بایگانی
حدیث تصادفی
خلاصه آمار
اعلانـات
در منظومه گفتمان انقلاب اسلامی ، عدالت موضوعی صرفا قراردادی و اعتباری نیست تا نفی و اثبات آن ، تابع جعل و اراده اجتماعی بـاشد، بـلکه یک وضع و حقیقت نفس الامری و الهی است .
عدالت از محوری ترین آمـوزه هـایی اسـت کـه در ذات دیـن اسـلام وجـود دارد و عامـل هویت بخشی به دین و دینداری است که به دلایل متعـدد تـاریخی ، ماننـد جهـل و فقـر، ناآگاهی ، وابستگی ، دوری از مـعنویت و اخـلاق ، حاکمیت ظلم ، روحیه ظلـم پـذیری ، توزیـع نابرابر قدرت و ثروت و جایگاه اجتماعی به فراموشی سپرده شده بود. ازاین رو، بـه جـرأت می توان گفت یکی از درخشان ترین دستاوردهای انقلاب اسلامی ، احیای گفتمانی عدالت و تـحول در مـفهوم آن است . در این گفتمان ، عدالت به لحاظ ارزشی به مثابه فضیلتی آرمانی و غایتی مقدس تعریف شد و با ملاحظه روشـی در هـمـه عرصـه هـای گونـاگون فرهنـگ ، قضاوت ، سیاست و اقتصاد مورد توجه قرار گـرفت.
در ادامه به بخش هـایی از ایـن تحـول گفتمـانی اشاره می کنیم.
ارتقای مطالبات جـنبش مـردمی در تـراز رسالت عامه انبیای الهی
به رغـم اینکـه در افق شکل گیری انقلاب اسـلامی ، اهـداف گوناگون مادی و معنوی ، از جملـه مبـارزه بـا ستم ، فقر، استبداد و استعمار، و تشکیل نظام اسلامی وجود داشت ، بـرجسـته ســازی آرمـان عدالت خواهی یکی از ویژگی های بارز انقـلاب اسـلامی بـود؛ عـدالت به مثابه یکی از ارکان وجودی انقلاب ، بـه خـواست عـمومی تبـدیل شـد و مطالبـات عمومی مردم مسلمان ایران ، هـمان چـیزی شد که در آیه ۲۵ سوره حدید به عنوان رسـالت عامه همه انبیا معرفی شده اسـت.قرائتی نو از عدالت
یکی از آثار مهم حقوقی سازی عدالت ایـن بـود که عدالت را، هم جزء مطالبات عـمـومی کــرد و هـم اجـرا و تحقـق آن را وظیفـه دولـت اسلامی دانست.
حقوقی سازی مفهوم عدالت
با پیروزی انقلاب اسـلامی ، آرمـان عـدالت خـواهی ملت ایران در قانون اساسی بـازتاب یافـت . روح کلی حـاکم بـر قـانون اساسـی جـمهـوری اسـلامی ایران ، نشان مـی دهـد این قوانین مبتنی بر انـدیشه عدالت خواهانه و به مثابه روش ها و سازوکارهای دستیابی به آرمان های عادلانه تدوین شـده انـد. در اصــل اول آن ، انـقـلاب اسلامی را برآمده از اعتقاد مردم به حـکومت حـق و عـدل قــرآن مــی دانـد و در اصـل دوم ،نـظام بـرآمده از چنین انقلابی را مبتنی بر عقایدی معرفی می کند که به دنبال نفی هرگونه ستمگری و ستم کـشی و سـلطه گـری و سلطه پذیری ، و در یک جمله در پـی قسـط و عـدل است . در اصل سـوم دولت جـمهوری اسـلامی را مـوظف مـی کـند برای تحقق اهداف یادشـده در اصل دو، اموری را به کار برد که بسیاری از آنها بـا تحقـق عـدل و عـدالت در جامعـه مرتبط اند؛ چنان که در اصل ۱۵۴ قانون اساسی آمده که در این قـانون ، دستیابی به عـدالت را برای تمام ملت های جهان به رسمیت شناخته استتبدیل عدالت به مطالبه عمومی
یکی از آثار مهم حقوقی سازی عدالت ایـن بـود که عدالت را، هم جزء مطالبات عـمـومی کــرد و هـم اجـرا و تحقـق آن را وظیفـه دولـت اسلامی دانست. این ایده زمانی شکل گرفت که در قیام همگانی علیه حکومت جور، مردم ایران خواهان عدالت بودند و رژیم طـاغوت نـافی و سـرکوب کننـده آن بـود. در گفتمـان انـقلاب اسـلامی آن تجربه تلخ سبب شد عدالت خواهی بـه مطالبـه عمـومی تبـدیل شـود.ارتقای عدالت به مثابه سنجه اصلی در ارزیابی میزان کارآمدی دولت ها
در منظومه فکری انقلاب اسلامی ، هدف از آفرینش انسان ، رسیدن به کمال و ســعادت و حـیات طیبه است
جذاب سازی مقوله عدالت به عنوان موضـوع پـژوهش
تأکیـد گفتمـان انقـلاب اسلامی بر عدالت سبب شد به این مـفهوم بـه عنوان محوری ترین موضوع تحقیق و تألیف ، تدوین مقالات و کتب ، و برگزاری کنفرانس ها، نشست ها و همایش ها به صورت تخصصی نگریسته شود؛ برخلاف مطالعات فیلسوفان غربی که عدالت را مفهومی صرفا ذهـنی ، عـقلی و انتزاعی جـلوه داده اند و با قطع پیوندهای تکوینی آن در هستی و فطرت انسانی ، حقیقت آن را از عرصه واقعیت های زندگی اجتماعی غایب و گـریزان نشـان داده انـد.قرار دادن عدالت به مثابه روش و کنش
در منظومه فکری انقلاب اسلامی ، هدف از آفرینش انسان ، رسیدن به کمال و ســعادت و حـیات طیبه است و برای نیل به این مقصد، عوامل متعددی چون کار و تلاش و همت بلند و آبادانی نقش دارند و دراین میان ، نقش عدالت اجتماعی بسیار برجسته است . هنگامی که همه اعضای جـامعه ، حـقوق یکدیگر را رعایت کنند و به انسانیت و کرامت همدیگر احتـرام بگذارند، این رویه به فرهنگ غالب تبدیل می شود. در نتیجه ، ارتباط هر عضـو جامعـه بـا اعضای دیگر بهبود می یابد و می کوشد مـتقابلا نـقش مـفیدی در جامعـه ایفـا کنـد. جامعـه مـانند بـدن اسـت که سلامت و شادابی آن در گرو عملکرد درست هـر یـک از اعضاسـت و این مهم جز با همکاری همه مردم با هم ، مردم با حاکمیـت و حاکمیـت بــا مــردم مـیسـر نخواهد شد و همه اینها در گرو اصل عدالت اسـت.پی نوشت: این متن خلاصه ای است از مقاله "نقش انقلاب اسلامی در ارتقای عدالت بر اساس آموزه های اسلامی" به قلم محسن مهاجر نیا که در شماره 76 مجله "علوم سیاسی - دانشگاه امام باقر (ع)" منتشر شده است.
