
دین اسلام دینی است که از همان ابتدا به عقل و پذیرش عقلانی اهمیت بسیار می داد و بر مبنای مشترک میان انسان ها و فطرت سلیم آن ها اقدام به دعوت می نمود. در این صورت است که با میل و رغبت از آن استقبال می شود و روز به روز نیز بر گستره آن در جهان افزوده می گردد. نبی مکرّم اسلام در سال های آغازین بعثت خود با اعلام جهانی بودن دعوت دین اسلام، اقدام به فرستادن نامه به اقصی نقاط جهان نمودند تا همگان را با این دین آسمانی که پیروی از آن سبب سعادت و نیک انجامی است، آشنا کنند.
پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله پس از مشورت با اصحاب و یاران خود، در یکى از روزهاى ماه محرم سال هفتم قمرى براى شش تن از زمامداران جهان نامه اى نوشت و به وسیله شش تن از یاران خود براى آنان ارسال نمود که عبارتند از:
1- نامه به قیصر روم
2- نامه به شاهنشاه ایران
3- نامه به مقوقس، زمامداراسکندریه و سرزمین مصر
4- نامه به نجاشى، زمامدار حبشه در شاخ آفریقا
5- نامه به حاکم غسانیه، بخشى از سرزمین شام ، شامل دمشق ، جولان و یرموک که امروزه کشور اردن ، بر بخش هایى از آن استیلا دارد و بخش هاى دیگرش جزء کشور سوریه است.
6- نامه به حاکم یمامه سرزمینی میان نجد و بحرین.
البته باید دانست که حضرت نامه های متعددی را به نگارش در آوردند و این تعداد تنها بخشی از آن نامه هاست. مورخان اسلامى ، تا کنون تعداد 316 نامه آن حضرت را گرد آورى کرده اند که همه آن ها براى دعوت به خداپرستى و دورى از شرک و کفر و زدودن خرافات و عقاید باطل از اذهان مردم بوده است .
متن نامه رسول خدا صلى الله علیه و آله به هرقل ، قیصر روم به این شرح است :
بسم الله الرحمن الرحیم . من محمد بن عبدالله الى هرقل عظیم الروم . سلام على من اتبع الهدى . اما بعد، فانى ادعوک بدعایة الاسلام ، اسلم تسلم یؤ تک الله اجرک مرتین . فان تولیت فانما علیک اثم الاءریسین و یا اهل الکتاب تعالوا الى کلمة سواء بیننا و بینکم الا نعبد الا الله و لا نشرک به شیئا و لا یتخذ بعضنا بعضا اربابا من دون الله فان تولوا، فقولوا اشهدوا باءنا مسلمون محمد رسول الله .
به نام خداوند بخشاینده مهربان . از محمد فرزند عبدالله به هرقل ، بزرگ روم ، درود بر پیروان هدایت . من تو را به آیین اسلام دعوت مى کنم . اسلام آور تا در امان باشى ، در آن صورت خداوند به تو دو پاداش مى دهد (پاداش ایمان آوردن خودت و پاداش ایمان مردم کشورت )، اگر از آیین اسلام روى گردانى گناه اریسیان (کشاورزان ، یا اروپائیان ( نیز بر عهده تو است . «اى اهل کتاب ، ما شما را به یک اصل مشترک دعوت مى کنیم : غیر خدا را نپرستیم ، کسى را شریک او قرار ندهیم ، برخى از ما برخى دیگر را به خدایى نپذیرد. هرگاه ((اى محمد)) آنان از آیین حق سر بر تافتند، بگو: گواه باشید که ما مسلمانیم . این نامه با امضاى ((محمد رسول الله )) پایان پذیرفت(1).
نکته مهم در این نامه و سایر نامه های رسول اکرم صلى الله علیه و آله این است که در عین کوتاهی بسیار رساست و با صراحت تمام به معرفی و بیان چیستی این دین آسمانی می پردازد:
1- پرستش خدای یگانه،
2- آزادی اجتماعی انسان ها و احترام به حقوق افراد در جامعه
و در پایان در کمال قاطعیّت با مخالفان حاکمیت خدا بر روی زمین (و نه حاکمیت مردم بر یکدیگر) اتمام حجّت می کند!
امام رضا علیه السلام در حدیثی بسیار زیبا که در تحفت العقول آمده است، فرمودند: عقل شخص مسلمـان تمـام نیست, مگر ایـن که ده خصلت را دارا بـاشـد:
1ـ از او امید خیر باشد
2ـ از بدى او در امان باشند
3ـ خیر اندک دیگرى را بسیار شمارد
4ـ خیر بسیار خود را اندک شمارد
5ـ هـر چه حـاجت از او خـواهنـد دل تنگ نشـود
6ـ در عمر خود از دانش طلبى خسته نشود
7ـ فقـر در راه خـدایـش از تـوانگـرى محبـوب تـر بـاشــد
8ـ خـوارى در راه خـدایـش از عزت بـا دشمنـش محبـوب تـر بـاشــد
9ـ گمنـامـى را از پـر نـامـى خـواهـانتـر بـاشـد
ـ سپس فـرمـود: دهمى چیست و چیست دهمى ؟ به او گفته شـد: چیست؟
10- فـرمـود: کسی را ننگـرد جز ایـن که بگـویـد او از مـن بهتـر و پـرهیز کـارتـــر است.
و این ها حاصل نمی شود مگر آن که همه چیز برای خدا باشد!(2)
پی نوشت ها:
1- مکاتب الرسول صلى الله علیه و آله ج 2، ص 207، و تاریخ ابن خلدون ، ج 1، ص 432.
2- تحف العقول،ص443
- تاریخ نشر: شنبه / ۲۲ ارديبهشت ۱۳۹۷