اتحاد یا وحدت ؟!

هدف هفته وحدت رسیدن به اتحاد است و نه وحدت؛ یعنی گفتمان وحدت اسلامی نمی خواهد بگوید شیعه سنی شود و یا بالعکس، بلکه مقصود تاکید بر اشتراکات در عین وجود اختلافات است.

 
هفته وحدت یکی از مهم ترین اقدامات مرحوم امام خمینی (ره)  بعد از انقلاب می باشد. این اقدام  جهان اسلامی که چندین قرن متفرق بوده را به اجتماع و برادری فراخواند و بسیاری از نقشه های دشمنان اسلام را نقش بر آب کرد.
اما برخی از شیعیان رسیدن به این وحدت را ملازم با ترک اعتقادات شیعه تلقی می کنند به همین جهت برای این موضوع ارزشی قائل نیستند. البته در بین اهل تسنن هم هستند کسانی که وحدت را مغایر با اعتقادات خود می دانند.
ولی آنچه که ما به دنبال آن هستیم اتحاد بین تشیع و اهل تسنن است و نه وحدت.

مفهوم واژه وحدت با اتحاد از لحاظ فلسفی متفاوت است. وحدت به معنای یکی بودن است اما اتحاد به معنای دو چیز است که در موضوعی اشتراک دارند و از لحاظی با هم اختلاف دارند.
مانند دو فرد از انسان که علیرغم تفاوت هایشان در یک عنوان که انسان است مشترک هستند.
و یا مانند انسان و سنگ، شاید به نظر بیاید این دو مفهوم هیچ سنخیتی ندارند اما می توان حتی برای این دو نیز محل اشتراکی فرض کرد و آن هم جسمانیت است.
البته اختلاف شیعه سنی نظیر سنگ و انسان نیست که تفاوت ها بیشتر از شباهت باشد بلکه مانند دو فرد از انسان است که اختلافاتشان در عوارض و جزئیات است. به همین دلیل رسیدن به اتحاد بسیار ساده است.
با توجه به مطلبی که گذشت گفتمان وحدت اسلامی تلاشش رسیدن به اتحاد است و نه وحدت. یعنی هیچ یک از این مذاهب نمی خواهند از اعتقادات گروه دیگر کاسته شود بلکه با تکیه بر اشتراکات، برای اتحادی در راستای قدرت و امنیت و اعتلای دین تلاش می کنند.
به عبارت قرآنی «قل تعالوالی کلمة سواء بیننا و بینکم» (آل عمران، 64) یعنی بیایید در موضوعی که مشترک بین ما و شما هست تاکید کنیم.
البته این مبحث ناظر بر مباحث دقیق واکاوی واژگان فلسفی است و گرنه عرف تفاوتی بین وحدت و اتحاد نمی گذارد.

کلام رهبر

ما نمی‌گوییم‌ که‌ سنی های‌ عالم‌ بیایند شیعه‌ بشوند، یا شیعه‌های‌ عالم‌ دست‌ از عقیده‌شان‌ بردارند. البته‌، اگر یک‌ سنی‌ یا هر کسی‌ تحقیق‌ و تفحص‌ کرد، عقیده‌اش‌ هر چه‌ شد، باید بر طبق‌ عقیده‌ و تحقیق‌ خودش‌ عمل‌ کند. تکلیف‌ او با خدایش‌ است‌. حرف‌ ما در هفته‌ی‌ وحدت‌ و به‌ عنوان‌ پیام‌ وحدت‌ این‌ است‌ که‌ مسلمانان‌ بیایند با هم‌ متحد بشوند و با یکدیگر دشمنی‌ نکنند. محور هم‌ کتاب‌ خدا و سنت‌ نبی‌اکرم‌ (صلی‌الله‌علیه‌واله‌وسلم‌) و شریعت‌ اسلامی‌ باشد. این‌ حرف‌، حرف‌ بدی‌ نیست‌. این‌ حرف‌، حرفی‌ است‌ که‌ هر عاقل‌ بی‌غرض‌ و منصفی‌، آن‌ را قبول‌ خواهد کرد. (پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری)

به عبارت قرآنی «قل تعالوالی کلمة سواء بیننا و بینکم» (آل عمران، 64) یعنی بیایید در موضوعی که مشترک بین ما و شما هست تاکید کنیم.

اشتراکات شیعیان و اهل تسنن

برای انسان ها چند سوال بنیادین مطرح است یکی اینکه از کجا آمده اند؟ و دیگر اینکه به کجا می روند؟ و برای رسیدن به مقصد باید از چه راهی بروند؟

این سوالات که بن مایه اعتقادات نیز می باشد شیعه و سنی در آن مشترکند یعنی همانطور که شیعه مبدا هستی را خدای واجب الوجود واحد می داند، سنی نیز به همین خدا معتقد است و همانگونه که سنی مقصد را معاد و حشر در آخرت می داند شیعه نیز به همین مقصد معتقد است همچنین هر دو راه رسیدن به مقصد را پیروی از قرآن و پیامبر عظیم الشأن می دانند

و یا در مسائل فرعی تر مانند احکام و فقه نیز دارای مشترکات فراوانی هستند و یا حداقل هر دو به بدست آوردن احکام حقوقی از شریعت باور دارند و همانگونه که بین علمای شیعه در مبانی فقهی اختلاف است بین شیعه و علمای سنی  نیز اختلاف متصور است.

در بسیاری از شعائر دینی، دارای مشترکات فراوانیم مانند حج که هرساله مذاهب و تفکرات مختلف اسلامی را دور هم در مکه جمع می کند و همه از آن جهت که مسلمان هستند به این عمل عبادی مشغول می شوند.

 

لازمه رسیدن به اتحاد

بنظر می رسد رسیدن به اتحاد هم شرعی هست هم عقلی فقط باید طرفین اراده کنند تا به اتحاد دست یابند و هر غیر ممکنی را با هم ممکن سازند.
اما اتحاد شیعه و سنی لوازمی هم دارد یکی از لوازم احترام گذاشتن به همدیگر و اعتقادات یکدیگر است. البته سبک رفتاری قرآن با تفکرات غیر اسلامی نیز همین مدارا و احترام است آنجا که می فرماید: وَلاَ تَسُبُّواْ الَّذِینَ یَدْعُونَ مِن دُونِ اللّهِ فَیَسُبُّواْ اللّهَ عَدْوًا بِغَیْرِ عِلْمٍ (انعام، 108)