آخرین رویدادها:
آخرین مطالب
پربیننده ترین مطالب
پیوندها
کلید واژه
موضوعات
بایگانی
حدیث تصادفی
خلاصه آمار
اعلانـات
از آنجا که نعمت اختیار و آزادی اراده و انتخاب، یکی از مهمترین عوامل تکامل انسان می باشد، خداوند متعال، انسان را موجودی انتخاب گر آفرید، و او را هدایت اجباری نکرد، چرا که هدایت اجباری، نه افتخار است، و نه تکامل. بلکه به انسان آزادی داد، تا این راه را با پای خود بپیماید و به اوج تکامل برسد.
وقتی نجات پیدا می کنند، بی ایمان می شوند
قرآن از کسانى که به هنگام خطر یاد خدا مى کنند ولى همین که نجات یافتند او را فراموش مى کنند، به شدّت انتقاد کرده و مى فرماید: «اذا رَکِبوا فى الفُلک دَعَوا اللّه» [سوره عنکبوت، آیه 65] گروهى به هنگام غرق شدن خدا را مى خوانند، امّا چون نجات مى یابند، خدا را فراموش مى کنند.
و یا در جایی دیگر می فرماید: «وَإِذَا مَسَّکُمُ الْضُّرُّ فِی الْبَحْرِ ضَلَّ مَن تَدْعُونَ إِلاَّ إِیَّاهُ فَلَمَّا نَجَّاکُمْ إِلَى الْبَرِّ أَعْرَضْتُمْ وَکَانَ الإِنْسَانُ کَفُوراً: هنگامی که ناراحتی ها در دریاها به شما می رسد (و گرفتار طوفان ها و امواج سهمگین می شوید و کشتی خویش را همچون پر کاهی در پهنه آبها می بینید، وحشت می کنید و) جز خدا همه کسانی از نظرتان ناپدید می گردند که ایشان را به فریاد می خوانید. امّا زمانی که خدا شما را (از غرق شدن) نجات داد و به خشکی رسانید، (از یکتاپرستی) روی می گردانید، و اصولاً انسان بسیار ناسپاس است.» [سوره إسراء آیه 67]
خداوند متعال می فرماید: «... تا هنگامی که غرقاب، دامن او را گرفت، گفت: ایمان آوردم که هیچ معبودی، جز کسی که بنی اسرائیل، به او ایمان آورده اند، وجود ندارد، و من از مسلمین هستم.» [یونس/ 90]
ایمان از روی ترس و اضطرار، ارزشی ندارد
در آیات متعددی، به این معنی اشاره شده که اگر خداوند می خواست، همه مردم را به اجبار، هدایت می کرد، مثل آیه: «أَفَلَمْ یَیْأَسِ الَّذِینَ آمَنُوا أَنْ لَوْ یَشاءُ اللَّهُ لَهَدَى النَّاسَ جَمِیعاً» [رعد/ 31]، «وَ لَوْ شاءَ لَهَداکُمْ أَجْمَعِینَ» [نحل/ 9]، «وَ لَوْ شاءَ رَبُّکَ لَآمَنَ مَنْ فِی الْأَرْضِ کُلُّهُمْ جَمِیعاً» [یونس/ 99] به واسطه این اجبار (درونی یا بیرونی) خداوند می توانست حتی منکران لجوج را وادار به پذیرش ایمان، کند، چرا که او بر همه چیز، تواناست، و هیچ کاری در برابر قدرتش، مشکل نیست.
ولی هرگز او چنین نخواهد کرد، چرا که این گونه ایمان اجباری، بی ارزش و فاقد معنویت، و تکاملی است که انسان به آن نیاز دارد. [تفسیر نمونه، همان، ج 10، ص 222] از آنجا که نعمت اختیار و آزادی اراده و انتخاب، یکی از مهمترین عوامل تکامل انسان می باشد، خداوند متعال، انسان را موجودی انتخاب گر آفرید، و او را هدایت اجباری نکرد، چرا که هدایت اجباری، نه افتخار است، و نه تکامل. بلکه به انسان آزادی داد، تا این راه را با پای خود بپیماید و به اوج تکامل برسد. [تفسیر نمونه، همان، ج 11، ص 168 با اندکی تلخیص]
خداوند متعال در قرآن می فرماید: کسانی که از روی ترس و اضطرار، ایمان می آورند، ایمان آنها ارزشی ندارد مثلاً در سوره یونس آیه 96، می فرماید: «محقّقاً کسانی که خدا بر گمراهیشان، حکم کرده، ایمان نخواهند آورد»، اینها همان کسانی هستند که آیات الهی را تکذیب می کنند و سرانجامی جز دوزخ ندارند. چون سرمایه سعادت خود را که همان ایمان است، از دست داده اند. پس ایمان نمی آورند، «حَتَّى یَرَوُا الْعَذابَ الْأَلِیمَ» [یونس/ 97] تا آنکه عذاب الیم را ببینند.
وقتی عذاب را ببینند، البته ایمان می آورند، ولی ایمان اضطراری (و از روی ترس) فایده ای ندارد. پس هر انسانی خواه ناخواه، دارای ایمان هست (با توجه به آیات 94 تا 97 از سوره یونس) چه ایمان اختیاری و چه اضطراری، با این تفاوت که ایمان اختیاری، مقبول درگاه الهی است و آدمی را به سوی سعادت زندگی دنیا و آخرت سوق می دهد، امّا ایمان اضطراری که در هنگام دیدن عذاب است، نه در درگاه خدای تعالی، قبول است، و نه دردی را از او درمان می کند. [طباطبایی، سید محمد حسین، ترجمه تفسیر المیزان، مترجم: موسوی همدانی، ج 10، ص 185]
ایمان لحظه اى ارزشى ندارد
همچنین آیة 52 از سوره سبأ نیز این معنی را می رساند که ایمان آوردن از روی اضطرار و ترس و در موقع مرگ، که عذاب الهی را می بینند، ارزشی ندارد، و لذا در آیات دیگر قرآن می خوانیم «اینها دروغ می گویند، اگر بازگردند «به دنیا»، همان برنامه ها را تکرار می کنند» (انعام، 28) [تفسیر نمونه، همان، ج 18، ص 155]
قرآن کریم، فرعون را به عنوان مصداق بارز این حالت «ایمان آوردن از روی ترس» بیان می کند.
خداوند متعال می فرماید: «... تا هنگامی که غرقاب، دامن او را گرفت، گفت: ایمان آوردم که هیچ معبودی، جز کسی که بنی اسرائیل، به او ایمان آورده اند، وجود ندارد، و من از مسلمین هستم.» [یونس/ 90]
وقتی که فرعون در امواج رود نیل قرار می گیرد و لحظه به لحظه مرگ او نزدیکتر می شود، می گوید: ایمان آوردم. ولی بدیهی است، این نوع ایمان آوردن، ایمانی است که هر جانی و مجرم و گنهکاری، دم از آن می زند، بی آنکه ارزشی داشته باشد، و یا دلیل بر تکامل و حسن نیّت و صدق گفتار او گردد. به همین جهت خداوند او را مخاطب ساخت و فرمود: «اکنون ایمان می آوری در حالی که قبل از این طغیان و گردنکشی و عصیان نمودی، و در صف مفسدان فی الارض و تبهکاران قرار داشتی.» [یونس/ 91]
منابع :
اندیشه قم
کتاب پرسش و پاسخ؛ حجت الاسلام قرائتی
