آخرین رویدادها:
آخرین مطالب
پربیننده ترین مطالب
پیوندها
کلید واژه
موضوعات
بایگانی
حدیث تصادفی
خلاصه آمار
اعلانـات
همه ی گناهان به نفس امّاره بر می گردد، و مهار نکردن نفس امّاره و پیروی از هوس ها و خواهش های آن، باعث ارتکاب گناهان بزرگی همچون شرک به خداوند متعال می شود، چنان که در قرآن کریم می خوانیم: «و آن کسى که براى خدا، شریکى قرار دهد، گناه بزرگى مرتکب شده است.»
«وسوسه ، سخنان بیهوده و بی سودی است که نفس، شیطان و برخی از مردم در انسان پدید می آورند». با نگرشی در روایات اسلامی معلوم می شود که همه وسوسه پذیرند و آفت وسوسه در جان همه می نشیند. مومنان (با تلاش خود) و با تأیید خداوندی از شرّ وسوسه رهایی می یابند و سست باوران در برابر وسوسه ها تسلیم می گردند.
اقسام وسوسه
الف: وسوسه در اعتقادات:
مقصود از وسوسه در اعتقادات، تردیدها و پندارهای ناروایی است که در باورهای اعتقادی انسان رخ می دهد.
توصیه ها و اذکار:
1 -در روایات متعدد ائمه(علیهم السّلام) به افراد توصیه کرده اند در این شرایط با ذکر «لا اله الا الله» وسوسه را از خود بزدائید و افراد اذعان داشته اند که با این ذکر درمان شده اند.
2 - ذکر و یاد خدا را از یاد نبریم.
3 - در برخی روایات آمده است انسان که از وسوسه هراسناک است نشانه ی ایمان خالص اوست و توصیه شده است که در این مواقع بگویید «آمنّا باللهِ و رسولهِ و لا حولَ و لا قوة الا بالله»
4 - در روایت آمده است اگر وسوسه، خودش به قلب انسان خطور کند، بخشیده می شود؛ ولی اگر جان به آن گرایش پیدا کند قابل بخشش نیست.
5 - هنگام وسوسه شدن در صفات و شکوه خداوند بگوییم: «لا اله الا الله، محمّد رسول الله و علی امیرالمومنین».
ب: وسوسه در عبادات:
این وسوسه جلوه های مختلفی دارد مثل وسوسه در نیت، وضو، غسل، نماز، مستجاب نشدن دعا، وسوسه ی ریایی بودن عبادت، وسوسه ی خوابیدن بیشتر در شب، وسوسه در وقت عبادت، وسوسه در عدالت یا قرائت پیشنماز.
توصیه ها و اذکار:
1. گفتن «بسم الله» هنگام وضو، که از شرّ شیطانی که این موقع مزاحم ما می شود نجات یابیم.
2 . پیامبر صلّی الله علیه و آله فرمودند: «برای وضو حدود کمتر از یک کیلو، و برای غسل سه کیلو آب کافی است». و نهی کرده اند که با بیش از این مقدار آب دچار وسواس در رسیدن آب به بدن شویم امام باقر علیه السّلام فرمودند: «در غسل جنابت سه مشت آب بر سرت بریز، و بر طرف راست و چپت همین که آب را مانند روغن بر بدنت بمالی کافی است».
3 . رجوع به بحث شکیات نماز که در توضیح المسائل مراجع مطرح شده است.
4 . هر کس هنگام انجام اعمال عبادی شک کند که این کارش ریایی است دست از عبادت خود نکشد؛ بلکه به اخلاص خود بیفزاید و به خداوند بگوید: «اَعوذُ بکَ اَنْ اُشرِکَ و أنا اعلمُ و استغفرک لِما لا اَعْلم» خدایا از اینکه آگاهانه شرک بورزم به تو پناه می آورم و از شرک ورزی هایی که ناآگاهم، بخشش تو را می طلبم.
5 . شیطانی به نام زهاء وجود دارد، وقتی که انسان شب هنگام برای عبادت بلند می شود به او می گوید: «هنوز هنگام عبادت تو نشده است». بار دیگر بیدار می شود باز به او می گوید: «وقت ستایش تو فرا نرسیده». و پیوسته چنین می کند تا سپیده بدمد؛ آن وقت از خوشحالی فریاد می کشد. لازم است ما به او گوش ندهیم و زمینه ی بیدار شدن راحت تر (زود خوابیدن، غذای سبک خوردن و ...) را در خود ایجاد کنیم.
6 . گاهی وسوسه در عدالت و یا صحت قرائت پیشنماز است. در روایت آمده است: «تا با چشمت از او ارتکاب گناهی ندیده ای و یا دو نفر شاهد عادل گواهی نداده اند که او مرتکب گناهان می گردد و یا ... بنا را بر عدالت آن امام بگذار. این وسوسه ها باعث می شود انسان از بالاترین فضائل (نماز جماعت و ...) محروم گردد»
ج: وسوسه در کارهای غیر عبادی:
این وسوسه فراگیر است و دامنگیر کسانی که متعهد به برنامه های مذهبی نیستند نیز می شود. مثل وسوسه در گزینش همسر، انتخاب شغل، در خرید کالا، وسوسه در ارتکاب گناه و ...
یک سوال مهم: بزرگ ترین وسوسه شیطان چیست؟
آنچه که از آیات و روایات بر می آید آن است که، بزرگ ترین وسوسه شیطان ،دعوت و وسوسه کردن انسان به پیروی از «نفس امّاره» است. نفس امّاره، دشمن بزرگى است که آدمى را به کارهاى زشت و ناروا وامى دارد، مگر آن که خدا به لطف خاص خود آدمی را حفظ فرماید: «إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلاَّ ما رَحِمَ رَبِّی».[1] شیطان، بالاترین وسوسه ها را در این نفس انجام خواهد داد.
در این جا به نمونه ای از روایات -که از آنها فهمیده می شود بزرگ ترین دشمن انسان نفس امّاره است و به پیروی آن، بزرگ ترین چیزی را که شیطان به آن دعوت کرده و وسوسه می کند، پیروی از هواهای نفسانی است- اشاره می کنیم.[2]
1. پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «آفت دین، هوای نفس است».[3] و «برترین جهاد این است که به خاطر خداوند متعال با نفْس و هواهای نفسانیت جهاد کنى».[4]
2. امام علی (علیه السلام): «با نفس خویش مبارزه کن و توان و کوشش خود را برای آخرت به کار گیر».[5] و «جهاد کردن با نفْس، آن را در ارتکاب گناهان مهار می کند».[6]
3. امام صادق (علیه السلام): «خوشا به حال بنده ای که برای خدا با نفْس و هوس خویش جهاد کند. هر که لشکر هوا و هوس خود را شکست دهد، به خشنودی خدا دست یابد و هرکه خِرَدش، با کوشش و شکستگی و فروتنی، بر بساط خدمت گزاری به خدا، بر نفْس امّاره اش چیره شود، به پیروزی بزرگی دست یافته باشد. میان بنده و خداوند حجابی ظلمانی تر و وحشتناک تر از نفْس و هوای نفْس نیست و برای کشتن این دو، سلاح و ابزاری چون احساس نیاز به خدا و خضوع و خشوع و گرسنگی و تشنگی کشیدن در روز و شب زنده داری نیست که اگر چنین کسی بمیرد، شهید است و اگر زنده بماند و همچنان به این راه ادامه دهد، خداوند فرجام او را به آن رضوان بزرگ ختم کند. خداوند عزّ وجلّ فرمود: «و آنها که در راه ما (با خلوص نیّت) جهاد کنند، قطعاً به راه هاى خود، هدایتشان خواهیم کرد و خداوند با نیکوکاران است».[7]، [8]
4. امام کاظم (علیه السلام): «برای بازداشتن نفْس خود از خواهش هایش با آن مبارزه کن که مبارزه با نفْس، همچون مبارزه با دشمنت، بر تو واجب است».[9]
به هر حال، همه ی گناهان -به واسطه و یا بدون واسطه- به نفس امّاره بر می گردد، و مهار نکردن نفس امّاره و پیروی از هوس ها و خواهش های آن، باعث ارتکاب گناهان بزرگی همچون شرک به خداوند متعال می شود، چنان که در قرآن کریم می خوانیم: «و آن کسى که براى خدا، شریکى قرار دهد، گناه بزرگى مرتکب شده است».[10]
پی نوشتها:
[1]. یوسف، 53.
[2]. ر.ک: نمایه های «جلوگیری از وسوسه ی گناه»، سوال 3859؛ «مراحل آغازین خود سازی و تزکیه ی نفس»، سوال 387.
[3]. مجلسى، محمد باقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، محقق و مصحح: رسولى محلاتى، هاشم، ج 10، ص 287، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ دوم، 1404ق.
[4]. المتقی الهندی، علاء الدین علی کنز العمال، ج 4، ص 431، ح 11265، موسسة الرسالة، بیروت، 1409ق.
[5]. تمیمى آمدى، عبد الواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم، محقق و مصحح: رجائى، سید مهدى، ص 142، ح 182، دار الکتاب الإسلامی، قم، چاپ دوم، 1410ق.
[6]. همان، ص 227، ح 112.
[7]. عنکبوت، 69.
[8]. مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، ج 67، ص 69، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1403ق.
[9]. ابن شعبه حرانى، حسن بن على، تحف العقول عن آل الرسول صلى الله علیه و آله، محقق و مصحح: غفارى، على اکبر، ص 399، جامعه مدرسین، قم، چاپ دوم، 1404ق.
[10]. نساء، 48.
منابع:
سایت اندیشه قم
سایت اسلام کوئیست
