آخرین رویدادها:
آخرین مطالب
پربیننده ترین مطالب
پیوندها
کلید واژه
موضوعات
بایگانی
حدیث تصادفی
خلاصه آمار
اعلانـات
توحید در خالقیت یعنی اینکه در جهان هستی هیچ خالقی جز خدای سبحان وجود ندارد. موجودات امکانی، آثار و افعال آنان، حتی انسان و تمام اختراعات و اکتشافاتش حقیقتاً و بدون گزاف گویی مخلوق خداوند هستند. آن چه را که در عالم هستی است تمام مخلوق او هستند، منتها برخی بدون واسطه و برخی با واسطه.
معنای توحید در خالقیت
خالقیت و آفریدگاری از صفات خداوند است، این صفت مقتضای براهین اثبات وجود خداست، زیرا مفاد آن براهین، این است که خداوند مبدأ و علة العلل موجودات است؛ بحث در این است که خداوند در صفت آفریدگاری، شریک ندارد و خالق جهان کسی جز خداوند نیست پس یکى از شاخههاى توحید، توحید در خالقیت است.[1]
به عبارت دیگر : توحید در خالقیت یعنى اینکه در جهان هستى، بیش از یک خالق اصیل و مستقل نداریم و خالقیت علل دیگر در طول خالقیت او است و به اذن و فرمان او صورت مىگیرد.[2]
توحید خالقیت که گاهی از آن به توحید در آفرینش یا توحید در افعال هم تعبیر می‌شود در اصطلاح فلاسفه به معنای این است که همه نظام ها و سنن و علل و معلولات و اسباب و مسبّبات، فعل خدا و کار او و ناشی از اراده خداست. موجودات عالم همچنان که در ذات خود، استقلال وجودی از خدا ندارند در مقام تأثیر و علیّت هم استقلال ندارند. در نتیجه خدا همانطور که در ذات خود شریک ندارد در فاعلیت نیز شریک ندارد. توحید افعالی مصداق تسبیح مبارک «لا حول و لا قوة الا بالله» است که در فلسفه تحت عنوان قاعده «لامؤثر فی الوجود الا الله» بیان می‌شود.[3]
آیا عقل توحید در خالقیت را می پذیرد؟
عقل به روشنی بر یگانگی خالق و آفریدگار جهان گواهی میدهد، زیرا به مقتضای براهین اثبات وجود خدا ـ به ویژه امکان و وجوب ـ همه موجودات، ممکن، معلول و مخلوق واجب الوجود بالذات (خدا) هستند. و به مقتضای دلایل توحید ذاتی، واجب الوجود بالذات، یگانه است. و در نتیجه خالق و آفریدگار جهان کسی جز خداوند نیست. [4]
نگاه قرآن به این مساله چگونه است ؟
قرآن کریم در آیات بسیاری بر یگانگی خداوند در آفریدگاری جهان تأکید نموده است. چنان که فرموده است:
1. قُلِ اللَّهُ خالِقُ کُلِّ شَیْءٍ وَ هُوَ الْواحِدُ الْقَهَّارُ؛[5] بگو خدا آفریدگار همه چیز است، و اوست یکتای غالب.
2. اللَّهُ خالِقُ کُلِّ شَیْءٍ وَ هُوَ عَلى کُلِّ شَیْءٍ وَکِیلٌ؛[6] خدا آفریننده هر چیز است، و بر هر چیزی وکیل (قیم و مدبر) است.
3. ذلِکُمُ اللَّهُ رَبُّکُمْ خالِقُ کُلِّ شَیْءٍ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ؛[7] آن خداوند پروردگار شما و آفریدگار هر چیز است، جز او خدایی نیست.
4. هَلْ مِنْ خالِقٍ غَیْرُ اللَّهِ؛[8] آیا جز خداوند آفریدگاری هست؟
5. رَبُّنَا الَّذِی أَعْطى کُلَّ شَیْءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدى؛[9] پروردگار ما کسی است که هستی هر چیزی را به او عطا کرده، و او را هدایت نموده است.
روایات و توحید در خالقیت
روایات اسلامی نیز بر توحید در خالقیت تصریح و تأکید دارند. امام علی (ع) در این باره فرموده است:
«لم یشرکه فی فطرتها فاطر، و لم یعنه علی خلقها قادر»[10]؛ در آفرینش مورچه (و مانند آن) کسی شریک خداوند نبوده و او را یاری نداده است.
و نیز فرموده است: «و لا شریک له اعانه علی ابتداع عجائب الامور»؛[11] خداوند شریکی ندارد که در آفرینش شگفتیهای جهان او را یاری کرده باشد.
و روایات بسیار دیگر...
آیا توحید در خالقیت به معنای انکار نظام عِلّی - معلولی و به معنای جبر و نفی اختیار است؟
از همین جا باید اعتراف کرد که انحصار آفرینندگى در خداوند، به معناى انکار سنّت ها در میان پدیده هاى طبیعى نیست، چرا که نظام علّت و معلولى در اجزاى جهان ماده به معناى استقلال علّت ها در علیت و ایجاد نیست، بلکه خداوند این قانون را در جهان ماده به وجود آورده و خود او ایجاد کننده این قانون است. خورشید و هوا در رویش زمین مؤثر است، آب هم در رشد گیاه مؤثر است، ولى وجودِ مؤثر و تأثیر گذارى اش همه به اذن خدا و از مظاهر سنت هاى الهى در هستى است. آنان که توحید در آفرینش را به انکار نظام علّت ها و روابط مادى میان اجزاى جهان تفسیر کرده اند، به خطا رفته اند و از همین رو دین را منکر علم و در مقابل آن قرار داده اند.[12] پس توحید در خالقیت به معنای نفی اختیار و جبر نیست ،خالق همه افعال خداست بالکل و اراده ما در طول اراده اوست.
[1] ربانی گلپایگانی,علی,عقاید استدلالی,سایت اندیشه قم
[2] سایت حوزه نت.
[3] اسفار، ج 2، ص 219-216 و نهایه الحکمه، ج 3، ص 677 و مطهری، مجموعه آثار، ج 2، ص 103-ترکاشوند ،احسان ،توحید و مراتب آن.
[4] ربانی گلپایگانی،علی،عقاید استدلالی،سایت اندیشه قم
[5] رعد، 16
[6] زمر،62
[7] یونس، 62
[8] فاطر،3
[9] طه،50
[10] نهج البلاغه، خطبه 185.
[11] همان، خطبه 91.
[12] سبحانی ،جعفر ،ترجمه محدثی ،جواد ،سیمای عقاید شیعه ،ص56، مشعر
