|مؤسسه تخصصی آل یاسین|

emailآخرین رویدادها:  
  • آثـار ماندگـار 6
  • آثـار ماندگـار 5
  • رونمایی از کتاب شهیده ولایت
  • آثـار ماندگــار 4
  • آثـار ماندگــار 3
  • آثـار ماندگــار 2
  • اســوه تاریخ
  • آثـار ماندگـــار 1
adsپیوندها
امام خمینی
امام خامنه ای
archiveبایگانی
random-hadisحدیث تصادفی
سخنی از بهشت
adsاعلانـات
سکوت

منظور از خاموشی در لسان آیات و احادیث، سکوت به جاست که خود می تواند عالی ترین مفاهیم را در قالب ارتباطی غیر کلامی منتقل سازد. مومنین حقیقی، ارزش سکوت و سخن گفتن به موقع را دریافته اند.

سکوت -به معنای خاموشی علی رغم توانایی سخن گفتن- یکی از بارزترین صفات اخلاقی است. شاید به واسطه عدم تبیین جایگاه حقیقی این صفت شریف، امروزه شاهد آن هستیم که در جوامع گوناگون در بسیاری موارد، بیشتر حرف زدن، معیار بیشتر دانستن است و کسی که پرگوتر است، پیشتازتر است؛ نتیجه چنین طرز فکری این است که فرصت تفکر در حیات، از زندگی بعضی از آدمیان رخت بربسته است و فرهنگ پرگویی و کم شنیدن، بدشنیدن و اجتناب از سکوت، سبب گردیده از تمامی آثار خوب مترتب بر آن محروم بمانند.

سکوت در آیات و روایات

منظور از خاموشی در لسان آیات و احادیث، سکوت به جاست که خود می تواند عالی ترین مفاهیم را در قالب ارتباطی غیر کلامی منتقل سازد. مومنین حقیقی، ارزش سکوت و سخن گفتن به موقع را دریافته اند و لذا آنجا که شایسته تر است، سخن می گویند و دیگران را از سخنان ارزشمند خویش محروم نمی کنند.

امیرالمومنین علیه السلام یکی از خصوصیات مومنین حقیقی را اینگونه می دانند که در سکوت، کسی بر آنان غلبه نمی یابد و به شنیدن حریص ترند تا به گفتن.

سکوت و سخن گفتن چنین انسانهایی با نیتی خالصانه است: «طوبی لِمَن اَخلَصَ لِله ... کلامَه و صَمتَه». از این دیدگاه، یا باید سخن به خیر گفت و یا خاموش ماند:« فَلیَقُل خیراً اَو لِیَسکُت». از دیدگاه امام علی علیه السلام «خاموشی تو که تو را به سخن آورند، بهتر است از سخن گفتن تو که دیگران تو را به سکوت وادارند».

همچنین از دیدگاه ایشان، بسیار هستند سکوتهایی که از هر کلامی نافذترند: «رُبَّ سکوتٍ ابلغُ مِن کلامٍ». ایشان زبان سکوت را فصیح ترین زبان معرفی می کنند که رسول اکرم صلی الله علیه و آله مزین به آن بودند: «صَمتُه اَفصَحُ لسانٍ» و بنابراین از دیدگاه حضرت علی علیه السلام، پیامبر اسلام، ناطقی ساکت بودند: «فهُوَ بَینَهُم صامِتٌ ناطِقٌ» و «کانَ علی اَن یَسمَعَ اَحرَصَ منه علی اَن یَتکلَّمَ»: و به شنیدن مشتاق تر از گفتن بود.

امیرالمومنین علیه السلام، سکوت و خاموشی را نشانه وقار و بردباری و زیرکی و ثمره عقل انسانی معرفی می نماید.

تقوای خاموش!

آنچه بیشتر در مجموعه سخنان مذکور قابل توجه و استنتاج است، ارتباط سکوت با تربیت و مواردی نظیر فکر و تفکر است. به طوری که تفکر -که می توان آن را اساس تعلیم و تربیت در اسلام تلقی نمود- در پرتو سکوت فزونی و رشد می یابد: «اَکثِر صمتَک، یَتوَفَّر فکرُک و یَستَنِر قلبُک» سکوتت را بیشتر کن، فکرت افزون و قلبت روشن می شود؛ و سکوت بوستان و پرورشگاه فکر آدمی است: «الصَمتُ رَوضهُ الفِکرِ».

لذا انسان عاقل آنگاه که ساکت بماند، به تفکر می پردازد: «العاقلُ اذا سَکتَ فَکَّرَ». بنابراین مطالب، نمی توان به کمال عقل رسید، تا وقتی که در حد لازم ساکت و خاموش نبود و از آنجا که سکوت، تفکر را در پی دارد و یا یک ساعت تفکر از هفتاد سال عبادت برتر است، لذا می توان استنتاج نمود که هیچ عبادتی همچون خاموشی و سکوت نیست: «لا عبادهَ کالصَمتِ» و انسان با «تقوای خاموش»، به سعادت و رستگاری خواهد رسید: «قد اَفلَحَ التَقیُّ الصَموتُ» به راستی که شخص پرهیزگار بسیار ساکت رستگار است.

ایشان زبان سکوت را فصیح ترین زبان معرفی می کنند که رسول اکرم صلی الله علیه و آله مزین به آن بودند: «صَمتُه اَفصَحُ لسانٍ»

امیرالمومنین علیه السلام، یکی از خصوصیات خوب مومنین حقیقی را اینگونه می دانند که در سکوت، کسی بر آنان غلبه نمی یابد و به شنیدن حریص ترند تا به گفتن «لم یُغلَب علی السکوتِ، و کان علی ما یَسمَعُ اَحرَصُ منه علی اَن یتکلّمَ».

از نگاه امام علی علیه السلام، آدمی آنگاه که از چنین سکوتی برخوردار می گردد، هرگز مغموم و محزون نمی شود: «إن صَمَتَ لَم یَغُمّه صمتُه». امام صادق علیه السلام، واژه سکوت را همراه با زیارت خانه خدا ذکر می نمایند و می فرمایند: «با هیچ چیز مانند سکوت و زیارت خانه خدا نمی توان خدا را عبادت کرد».

نتیجه

از آنجا که زبان ابزار بی خرجی است که در هر زمان و مکانی در اختیار انسان است و گناهان آن در نظر بسیاری قبح چندانی ندارد و از دیگر سو، وسیله تحقق گناهان متنوع است، در مراقبت از آن باید بسیار دقت نمود. از این رو مولای متقیان، در خطبه متقین، فضایل بیان و نطق را مقدم بر صفات دیگر ذکر کرده اند: «مَنطِقُهم الصَوابُ» گفتار و سخن پرهیزگاران از روی راستی است. قطعا می توان استنتاج نمود که اگر چنین صفت ارزشمندی را در گفتار خود تشخیص ندهند، طریق سکوت و خاموشی بر خواهند گزید.


منابع:
١. قاموس قرآن، سیدعلی اکبر قرشی
٢. میزان الحکمه، محمد محمدی ری شهری
٣. ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، شیخ صدوق
٤. نهج الفصاحه، ابوالقاس پاینده
٥. غرر الحکم و درر الکلم، عبدالواحد تمیمی آمدی
٦. اخلاق اسلامی (درس نهج البلاغه آیت الله مکارم شیرازی)، اکبر خادم الذاکرین

نظرات (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی

پشتیبانی