چرا خداوند فرشته‌ها را آفرید؟

چرا خداوند فرشته‌ها را آفرید؟ مگر نه این‌که خداوند به هیچ‌کس نیاز ندارد؛ پس این مسئله چه دلیلی می‌تواند داشته باشد؟

اصل آفرینش فرشتگان مانند دیگر موجودات، براساس فیض خداوند بوده است؛ یعنی از آن‌جا که خداوند دارای علم و قدرت بی‌نهایت در خلق عالَم می‌باشد، تمام پدیده‌هایی که امکان خلقت در مورد آنها بوده، از جانب خداوند آفریده شده‌اند. خداوند متعال، براى عطا کردن از ناحیه خودش، هیچ محدودیتى ندارد، و هر چیز که لایق عطا شدن باشد، عطا می‌کند. اما در مقابل هر جا که عطا نمی‌کند، به دلیل محدودیت پذیرنده است، و تقصیری و کاستی در عطا کننده وجود ندارد.[1] فرشتگان نیز از این قاعده مستثنا نبوده و از آن‌جا که قابلیت حیات و وجود را داشتند؛ خداوند این نعمت را به آنها داد.
علاوه بر این باید توجه داشت؛ خداوند، این جهان و موجودات آن‌را نیکو آفرید،[2] همچنین خداوند نظام هستی را براساس قانون علت و معلول و رعایت ترتیب میان سلسله علل، خلق نموده است. امام صادق(ع) در این زمینه فرموده‌اند: «خداوند اشیاء و حوادث را تنها از طریق سبب‌هایشان جاری می‌کند».‏[3] براساس حکمت الهی و اراده و خواست خداوند، ربط بین نظام عالم با خداوند - در حالی‌که خداوند عاری از هرگونه ویژگی عالم ماده است- با واسطه‌ها انجام می‌شود. این واسطه در بسیاری مواقع فرشتگان هستند. سنت الهی بر این است که به وسیله واسطه‌هایی؛ نظیر فرشتگان، فیوضات پروردگار را به عالم ماده برساند و در عالم ماده هم واسطه‌های زیادی در رسیدن آنها به دست ما وجود دارد. در همین رابطه جایگاه وجود فرشتگان در نظام آفرینش تعریف می‌شود.
با تمام آنچه گفته شد؛ ممکن است علت اصلی خلقت فرشتگان چیز دیگری باشد که بر ما پوشیده است. همچنین می‌توان احتمال داد که عبادت فرشتگان، یک عبادت محض نیست بلکه برای کل عالم امکان و نیز عالم ماده، ثمراتی دارد. به بیان دیگر؛ عبادت آنها سوای بحث تکلیف داشتن یا نداشتن ایشان؛ اثراتی را بر همه مخلوقات و جهان هستی دارد و همین امر می‌تواند از علت‌های خلقت آنان باشد.

 

---

[1]. ر. ک: 76؛ هدف خلقت

[2]. سجده، 7: «او همان کسى است که هر چه را آفرید، نیکو آفرید».

[3]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 1، ص 183، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق؛ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد(ص)، محقق، مصحح، کوچه باغی، محسن بن عباسعلی،‏ ج 1، ص 6، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چاپ دوم، 1404ق.