منظور از تفسیر انفسی کلام الله قرآن کریم چیست؟

پاسخ اجمالی

تعبیر «تفسیر انفسی» ظاهراً بر گرفته از این آیه شریفه قرآن است که می‌فرماید: «به زودى نشانه‏هاى خود را در اطراف جهان و در درون جانشان به آنها نشان می‌دهیم تا براى آنان آشکار گردد که او حق است. آیا کافى نیست که پروردگارت بر همه چیز شاهد و گواه است؟!».[1]
در این آیه شریفه آیات و نشانه‌های انفسی خداوند متعال در برابر نشانه‌های آفاقی بیان شده است. منظور از «آیات آفاقى» همچون آفرینش خورشید و ماه و ستارگان با نظام دقیقى که بر آنها حاکم است، و آفرینش انواع جانداران و گیاهان و کوه‌‏ها و دریاها با عجایب و شگفتی‌هاى بی‌شمارش، و موجودات گوناگون اسرارآمیزش، که هر زمان راز تازه‏‌اى از خلقت آنها کشف می‌شود، و هر یک آیه و نشانه است بر حقانیت ذات پاک او.
منظور از «آیات انفسى» همچون آفرینش دستگاه‌هاى مختلف جسم انسان و نظامى که بر ساختمان حیرت‌‏انگیز مغز و حرکات منظم قلب و عروق و بافت‌ها و استخوان‌ها، و انعقاد نطفه و پرورش جنین در رحم مادران، و از آن بالاتر اسرار و شگفتی‌هاى روح انسان مى‏باشد، که هر گوشه‌‏اى از آن کتابى است از معرفت پروردگار و خالق.[2]
بنابراین منظور از «تفسیر انفسی» قرآن کریم، تفسیری است که در‌ آنها به جنبه معنوی، روحی، اخلاقی و عرفانی پرداخته شده است و می‌توان گفت که بیشتر تفاسیر در برخی فرازهای خود به چنین تفسیری پرداخته‌اند.

 

---

[1]. «سَنُریهِمْ آیاتِنا فِی الْآفاقِ وَ فی‏ أَنْفُسِهِمْ حَتَّى یَتَبَیَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُّ أَ وَ لَمْ یَکْفِ بِرَبِّکَ أَنَّهُ عَلى‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ شَهیدٌ». فصلت، 53.

[2]. ر. ک: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج20، ص 330، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش.