دوستی پنهانی دختر و پسر

قرآن کریم در باب بهداشت روانی دختر و پسر، آن‌ها را از داشتن روابط و دوستی پنهانی با جنس مخالف نهی کرده است. 

واژه انسان، بنا بر یک دیدگاه، مأخوذ از ماده "نَسی" و به معنای موجودی فراموش‌کار است و بنا بر دیدگاهی دیگر، از ریشه "اَنَس" و به معنای موجودی است که اهل انس و الفت با دیگران است. بنا بر دیدگاه دوم، نیاز به انس و مانوس واقع شدن، میلی غریزی و ذاتی است که در وجود انسان خفته و نهفته است. از طرفی، در دستگاه آفرینش، وجود هیچ میلی بی‌هدف نیست. امیال نیز، نیل به اهداف نمی‌یابند مگر اینکه در مسیر صحیح خود جهت‌دهی شوند. با این مقدمه، یکی از امیال نهفته در سرشت آدمی، گرایش به جنس مخالف است که دستگاه حکیمانه خلقت، آن را بر پایه هدفی مقدس در وجود آحاد بشریت به ودیعت نهاده که همانا تکامل و تولید و تکثیر نسل انسانی در سایه پیوند زناشویی است.
گرایش به جنس مخالف از کودکی با انسان همراه است اما در سنین بلوغ به دلیل تغییرات شیمیایی و فیزیولوژیکی بدن که در نتیجه آزاد‌سازی هورمون‌ها به وجود می‌آید، تشدید شده و در مسیر ارضای غرایز جنسی قرار می‌گیرد. چنانچه آدمی در مدیریت این میل، دچار افراط یا تفریط شده و از ریل اعتدال خارج شود، از آسیب‌های روانی و اجتماعی زیان‌بخش آن،گریز و گزیری نخواهد داشت. 

گرایش به جنس مخالف، در قالب دوستی دختر و پسر و اغلب به صورت پنهانی ظهور می‌کند.

کلیدواژه قرآن در خصوص این گونه رفاقت‌های ناسالم، واژه " خِدن " است. خِدن، آنگونه که راغب اصفهانی در مفردات گفته است: بیشتر در کسی استعمال می‏شود که دوستی وی از روی شهوت باشد.

قرآن کریم به عنوان یگانه کتاب تربیت‌ساز الهی، در بحث بهداشت روانی دختر و پسر، بر حفظ حریم‌ زن و مرد تاکید ورزیده و همگان را از داشتن روابط و دوستی‌های پنهانی با جنس مخالف برحذر داشته است.
دیدگاه قرآن در خصوص دوست‌گیری از جنس مخالف در دو آیه زیر آمده است:
یک. نخست، در سوره نساء، کریمه 25،خطاب به مردان، آنها را ازدواج با زنان یا دخترانی که روابط دوستانه پنهانی با دیگران داشته‌اند منع کرده می‌فرماید«...فانکحوهن باذن اهلهن و اتوهن اجورهن بالمعروف محصنات غیر مسافحات و لا متخذات اخدان »(آنان را با اجازه خانواده‌هایشان به همسری خود در آورید و مهرشان را به طور پسندیده به آنان بدهید [به شرط آنکه] پاکدامن باشند و زناکار و دوست گیران پنهانی نباشند.)
دو. در جایی دیگر همین تعبیر درباره پاکدامنی مردان آمده است: الْمُحْصَنَاتُ مِنَ الْمُوْمِنَاتِ وَالْمُحْصَنَاتُ مِنَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ مِنْ قَبْلِکُمْ إِذَا آتَیتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ مُحْصِنِینَ غَیرَ مُسَافِحِینَ وَلَا مُتَّخِذِی أَخْدَانٍ (مائده/5 )؛ و زنان پاکدامن از مسلمانان و زنان پاکدامن از اهل کتاب حلال‌اند، هنگامی که مهر آنان را بپردازید و پاکدامن باشید، نه زناکار و نه دوست پنهانی و نامشروع گیرید.

نکته‌ها:

1. کلیدواژه قرآن در خصوص این گونه رفاقت‌های ناسالم، واژه " خِدن " است. خِدن، آنگونه که راغب اصفهانی در مفردات گفته است: بیشتر در کسی استعمال می‏شود که دوستی وی از روی شهوت باشد.(1) در حالیکه قرآن، از دوست اصیل و سالم به "خلیل" تعبیر می‌کند.
2. بنا بر گفته صاحب معجم الوسیط، «اخدان» جمع « خدن» به معنای دوست پنهانی پسر یا دختر است و مذکّر و مونّث آن یکی است. (2)
3. در اینگونه دوستی‌ها، محبت راستین وجود ندارد چرا که قرآن، از کسی که دوستی‌اش بر پایه صداقت استوار است، به "صدیق" تعبیر می‌کند.
4. علت جمع آمدن کلمه «أخدان» در آیه این است که وقتی کسی برای فحشا و از روی شهوت دوست برمی‎گزیند، به یکی یا دوتا قانع نخواهد بود؛ چرا که نفس انسانی وقتی به دنبال شهوات و خواسته‎های خود برود، حد توقف ندارد.(3)
5. شاید از ظاهر آیه برداشت شود که عفت و پاکدامنی، شرط شرعی صحت ازدواج است اما از قرینه آیه‌ای دیگر از قرآن، فهمیده می‌شود که عفت و پاکدامنی، شرط اخلاقی ازدواج است و نه شرط فقهی آن. توضیح آنکه: در سوره نور کریمه سوم، می‌خوانیم: "مرد زناکار جز با زن زناکار یا مشرک ازدواج نمی‌کند؛ و زن زناکار را، جز مرد زناکار یا مشرک، به ازدواج خود درنمی‌آورد و این کار بر مومنان حرام شده است! حال این سوال مطرح است که آیا آیه مورد بحث، " بیانگر حکم فقهی است یا حکم اخلاقی؟ اگر حکم فقهی را بگوید، با استثنا سازگاری ندارد که می‏فرماید مرد زناکار جز با زن آلوده یا مشرک حق ازدواج ندارد، حال آنکه شرعاً چنین نیست، زیرا ازدواج مرد آلوده با زن پاکدامن شرعاً حلال و جایز است و ازدواج مرد مسلمان، هرچند آلوده باشد با زن مشرک حرام است: (ولاتَنکِحوا المُشرِکاتِ حَتّی یُومِنّ) که اطلاق این آیه هر مسلمانی اعم از آلوده و پاکدامن را دربر می‏گیرد، پس آیه مورد بحث به قرینه آیه سوره «نور» حکم اخلاقی و اجتماعی رایج را بیان می‏کند که معمولاً افراد آلوده با آلوده‏ها ارتباط دارند(4)
6. پاکدامنی برای همگان مطلوب و با ارزش است؛ ولی برای کنیزان تأکید شده است، چون آنان بیشتر در معرض فساد و بزهکاری بودند، زیرا تحمیل و سودجویی مادی برخی از مالکان یا اشتغال آنان به امور خدمتگزاری زمینه فساد و بی‏عفتی را برای آنان بیشتر فراهم می‏کرد. (5)

پی‌نوشت‌ها:

1. المفردات، ص 625.

2. المعجم الوسیط، ص222.

3. تفسیر نمونه،ذیل تفسیر آیه

4. تفسیر تسنیم، جلد 18، ص 393.

5. پیشین