ما در جاهلیت دوم زندگی می کنیم!

دنیا، دنیای بدی شده است ... برادر کشی، کشتن زن و بچه بی گناه، تجاوز به زنان، تبربج و خودنمایی های آنچنانی و ....

این اوضاع آدم را یاد دوران جاهلیّت می اندازد و آیات قرآن را برایمان تداعی می کند؛

... یَسُومُونَکُمْ سُوءَ الْعَذابِ یُذَبِّحُونَ أَبْناءَکُمْ وَ یَسْتَحْیُونَ نِساءَکُمْ... (49، بقره)

واقعاً دوران امروز به عبارتی همان تکرار دوران جاهلیّت است؛ بله جاهلیّت دوم!
به عبارتی ما در دوران جاهلیت دوم زندگی می کنیم!
امروز، 1400 سال پس از بعثت آخرین پیامبر، بشر در همان وضعیت جاهلیت اول، فقط با کمی تفاوت ظاهری، قرار گرفته است.

از پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) روایت شده که فرمودند:
« من بین دو جاهلیت که دومین آن سخت تر از اولی است، برانگیخته شده ام.» (العقل و الجهل فی الکتاب و السنة، ص 273)
در حدیث بالا، اشاره ی آشکاری به وجود جاهلیت دوم، پس از بعثت حضرت ختمی مرتبت (صلی الله علیه و آله و سلم) وجود دارد، که سخت تر و بدتر از جاهلیت اول است و این موضوع از سیاق این روایت به خوبی آشکار است.

از ایشان روایت شده است که فرمودند: «منفورترین مردم نزد خداوند، سه تن هستند: زندیق در حرم، دنبال کننده ی سنت جاهلی در اسلام و خواهان خونریزی انسان بی گناه.» (مستدرک الوسائل، ج18، ص 209؛ عوالی اللآلی، ج1، ص 176)
از عبدالله بن زراره از محمد بن مروان از فضیل نقل شده است که از امام صادق (علیه السّلام) شنیدم که فرمودند: « همانا قائم ما از مردم جاهل بیش از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) از جهان جاهلیت، متحمل رنج و سختی خواهد شد.»
گفتم: چطور چنین چیزی ممکن است؟
فرمودند: «رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در حالی برانگیخته شد که مردم سنگ و صخره و چوب های تراشیده شده را می پرستیدند، اما قائم ما هنگامی قیام می کند که همه ی مردم برای مقابله با او به تأویل کتاب خدا و احتجاج به آن متوسل می شوند.» (بحارالأنوار، ج52، ص362؛ غیبة نعمانی، ص 269)
در روایتی رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در وصف اهل آخرالزمان و مسلمانان فرمودند:
«به زودی روزگاری بر مردم فرا می رسد که از قرآن جز خط و از اسلام جز نام باقی نخواهد ماند.» (کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج8، ص 307؛ العدد القویه، ص81)
و نیز از ائمه معصومان (علیه السّلام) روایاتی وارد گردیده که آشکارا بر وجود جاهلیت دوم قبل از قیام حضرت مهدی (علیه السّلام) اشاره می نماید. از آن جمله روایتی است که علقمة بن زید از امام صادق (علیه السّلام) و ایشان از پدرشان امام باقر (علیه السّلام) در تفسیر قول خدای تعالی: «وَ لاَ تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِیَّةِ الْأُولَى (9) فرمودند: جاهلیت دیگری وجود خواهد داشت.» (بحارالأنوار، ج22، ص 189؛ تفسیر قمی، ج2، ص 193)

وی‍‍ژگی های زمانه ی جاهلیت در بیان قرآن کریم

حکم الجاهلیت (مائده آیه 50)

این عبارت به معنی پیروی از حکم و حکومت ناحق، رفتار خلاف قانون الهی و مبتنی برهوی و هوس و روی گردانی از دستورات الهی آمده است.
احکام و قوانینی که امروز بر جهان حکومت می کنند، قوانین حقوق بشر، قوانین اساسی حاکم بر کشورها، قوانین اقتصادی، سیاسی و حقوقی حاکم بر روابط بین الملل و... می توان گفت هیچ یک از قوانین فعلی مسلط بر جهان از قوانین و دستورات الهی اخذ نشده اند.

البته این به این معنا نیست که لزوماً باید منافاتی بین احکام الهی و احکام بر ساخته بشری وجود داشته باشد، بلکه مراد دقت در منشأ این قوانین است.

البته حضور هوی و هوس و غرایز حیوانی را در اندیشه های متأخر بشری نمی توان کتمان کرد. مواردی چون روانشناسی فروید یا سیاست ماکیاول یا حکومت نیچه شاهد هایی بر این مدعا هستند.

 

ظنّ الجاهلیت (آل عمران آیه 154)

به مفهوم بی توجهی به وعده و وعید های خداوند و بد اندیشی درباره افعال الهی است.
آنچه امروز در جامعه ما دیده می شود تعویض مفاهیمی چون «گناه و صواب» با کلماتی چون «زشت و قشنگ» یا «ناپسند و پسندیده» است.

با توجه به اینکه به تدریج با حذف این مفاهیم از فرهنگ مردم، بار معنایی توجه به خداوند متعال که در دل این مفاهیم پنهان بود به تدریج از ذهن و روان آدمیان زدوده می شود و کم کم مواردی چون نسبیت اخلاق و خیر و... به وجود می آید.

در چنین فرهنگی مواردی مثل مرگ آگاهی، رستاخیز، معاد، آزمایش الهی، وعده پیروزی خدا به مومنان، ظهور موعود و ... به تدریج از جامعه ما کمرنگ و کمرنگ تر شده اند.

مواردی چون نزاع قبیله ای اوس و خزرج آن دوران در شهر یثرب، مدل های بسیار بسیار کوچک شده ی جنگ های ن‍ژاد پرستانه ی امروز هستند

تبرّج الجاهلیت (احزاب آیه 33)

بی پروایی زنان در جامعه و نمایاندن زیور و آرایش های زنانه یکی دیگر از وی‍ژگی های دوران جاهلیت بوده و هست.
کل مردم جهان، امروز با این موضوع کنار آمده اند که « می توان برای تبلیغ حتی فقط یک ساعت مچی چند موجود بیچاره را که نام انسان را بر پیشانی خود دارند، برهنه کرد و به نمایش گذاشت»

آیا امروز این موضوع در اروپا یا امریکا برای کسی تعجب برانگیز است؟

 

خوردن در نزد اهل مصیبت

از امراض اجتماعی خطیر و از احکام جاهلیت که ما امروز به آن ممارست داریم، طعام خوردن در نزد اهل مصیبت یا همان مجلس موسوم به فاتحه است و همه ی اینها سبب تفاخر و رخ کشیدن حسب و نسب می باشد و عجیب این است که رجال دینی و مومنان نیز در این گونه مجالس می نشینند و از طعام آن مجلس می خورند. امام صادق (علیه السّلام) در این باره می فرمایند: « غذا خوردن در نزد اهل مصیبت، از اعمال جاهلیت است و آنچه سنت است، غذا فرستادن برای اهل مصیبت است، همان طور که پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در مورد آل جعفر بن ابیطالب (علیه السّلام) در هنگامی که خبر فوت او را شنیدند، انجام دادند.» (51)
برگزاری این گونه مجالس برای افرادی که در رفاه مالی هستند، از باب تفاخر و مباهات است، برای فقرا و ضعیفان سبب عذاب و سختی است؛ زیرا توانایی پرداخت مخارج آن را ندارند و به خاطر مراعات عرف و رسم جامعه از روی اضطرار این گونه مجالس فاتحه را برپا می نمایند، که ممکن است برای برپایی آن مجبور به گرفتن قرض هم بشوند.

حمیّت الجاهلیت (فتح آیه 26)

تأکید بر خواسته های نابجا، تعصب درباره آگاهی های نا چیز و جانبداری بی دلیل از عقاید و اندیشه ها، معنی حمیت و تعصب جاهلیت است.
در دنیای امروز ما تعصب و ادعای عقل کل بودن یکی از بیماری های رایج است.

تفکر پوزیتیویستی حاکم بر دانشگاه های ما که دانشگاه را به عنوان معابد مقدسی نمایش می دهد که مقصود همه ی آدمیان است، منجر به تربیت اساتید و دانشجویانی شده است که تنها با داشتن یک مدرک کارشناسی یا کارشناسی ارشد، شأن خود را اجل از آن می بینند که بخواهند لحظه ای وقت خود را مثلاً پای سخن یک عارف الهی تلف کنند.

در دنیای امروز ما تعصب و ادعای عقل کل بودن یکی از بیماری های رایج است

امروز نسل ما با توهم مدرن و به روز بودن پندار خویش را بسیار پخته تر و کارآمدتر از افکار پدران و مادران خود می داند.

به غیر از این موارد قرآنی موارد دیگری مثل ن‍ژادپرستی و تفکر قبیله ای، تجمل گرایی و فرهنگ اسراف و تبذیر، و همینطور فساد و فحشا و انحرافات جنسی از مشخصه های دیگر دوران جاهلیت زمان پیغمبر اکرم (صلی الله و علیه وآله) بوده است.

با کمی تأمل نمونه های توسعه یافته ی این موارد را در جوامع مدرن صنعتی جهان امروز به خوبی پیدا می کنیم. مواردی چون نزاع قبیله ای اوس و خزرج آن دوران در شهر یثرب، مدل های بسیار بسیار کوچک شده ی جنگ های ن‍ژاد پرستانه ی امروز هستند.

آیا جنگ های اول و دوم جهانی را تروریست هایی که از آن سوی دنیا آمده بودند به وجود آوردند؟ آیا نه این است که فاشیسم در اوج قدرت تمدن و ایدئولو‍ژی غرب و در مهد تمدن آن دیار متولد شد؟ آیا اروپا و امریکای امروز چیزی کم از قوم لوط و ثمود و عاد که به عذاب الهی در هم کوبیده شدند، دارند؟
آیا وقت آن نشده که آن باقی مانده انبیاء و اولیاء بر زمین به نور خویش، جهل و تاریکی این دوران جاهلیت ثانی را با نور آسمانی خویش بزداید؟
«قُلْ أَرَأَیْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ مَاوُکُمْ غَوْرًا فَمَن یَأْتِیکُم بِمَاء مَّعِینٍ» (ملک آیه 30)
بگو: «به من خبر دهید، اگر آب [آشامیدنى‏] شما [به زمین‏] فرو رود، چه کسى آب روان برایتان خواهد آورد؟