تفسیر «تین» و «زیتون» به شیوة قرآن با قرآن

هنگامی که در آغاز دعوت اسلامی سوره تین بر قوم عرب خوانده می‌ شد، آنان از «تین» و «زیتون» همان دو میوه معروف انجیر و زیتون را می ‌فهمیدند.

پس از چندی برخی از صحابه و تابعین به منظور هماهنگ کردن مفهوم «تین» و «زیتون» که دو نوع میوه‌ اند با «طور سینین» که نام کوهی است، معانی متعدد و عجیب دیگری را پیشنهاد کردند؛ درحالی‌ که هماهنگی لفظی بین «زیتون» و «طور سینین» برقرار بود.

ورود اقوال بی ‌پایه و متعارض آنان به کتاب‌ های تفسیر این دو واژه را در ابهام فرو برد؛ به‌ گونه‌ای که مرحوم علامه طباطبایی (ره) نیز به نقل آن اقوال بسنده کرده است، بدون اینکه یکی از آنها را برگزیند.

بسیاری از مفسران به این تخیلات توجهی نکرده و «تین» و «زیتون» را به معنای معروف آنها تفسیر کرده‌اند.

مصادیق گوناگونی که برای «تین» و زیتون» در این متن و سایر متون تفسیری آمده، از این قرار است:
1. مقصود از «تین» و «زیتون» همان دو میوۀ معروف است؛
2. «تین» کوهی است که کشتی نوح (علیه السلام) روی آن قرار گرفت و «زیتون» اشاره به شاخه زیتونی است که کبوتر به نشانه پایان یافتن طوفان برای او آورد؛
3. «تین» مسجدی است که حضرت نوح (علیه السلام) روی کوه جودی بنا کرد و «زیتون» مسجد شهر قدس است؛
4. «تین» و «زیتون» اشاره به سرزمین ‌هایی است که درخت انجیر و زیتون در آن پرورش می ‌یابد؛
5. «تین» و «زیتون» نام دو کوه در شام است؛
6. «تین» و «زیتون» نام دو شهر است؛
7. «تین» و «زیتون» نام دو مسجد در شام است؛
8. «تین» مسجد الحرام و «زیتون» مسجد اقصی است؛
9. «تین» شهر دمشق و «زیتون» شهر قدس است؛
10. «تین» مسجد دمشق و «زیتون» مسجد شهر قدس است؛
11. «تین» کوهی است که دمشق بر آن بنا شده و «زیتون» کوهی در شهر قدس است؛

مرحوم علامه طباطبایی به چیزی فراتر از این امور مادی می‌ اندیشد و به شیوه ی تفسیر قرآن با قرآن، سوگند یاد کردن خدای سبحان به مخلوقاتی ناهمگون مانند آسمان و زمین و خورشید و ماه و ستارگان و شب‌ و روز و فرشتگان و انسان‌ها و شهرها و میوه‌ها را صرفاً به این علت می ‌داند که آنها آفریده او‌ و تحت تدبیر اویند و همه شرافت‌ ها و زیبایی ‌هایشان از اوست

12. «تین» مسجد اصحاب کهف (کهف: 21) و «زیتون» مسجد شهر قدس است؛
13. «تین» کوه «طور تینا» و «زیتون» کوه «طور زیتا» است؛
14. «تین» درخت انجیری است که آدم و حوا از آن برای خود ساتر تهیه کردند و «زیتون» شهرقدس است؛
15. «تین» اشاره به دوران حضرت آدم (علیه السلام) و «زیتون» اشاره به دوران حضرت نوح (علیه السلام) است؛
16. مقصود از «تین» و «زیتون» سرزمین فلسطین است؛
17. «تین» کوه‌هایی بین حُلوان تا همدان است و «زیتون» کوه‌ های شام است.

تفسیر «تین» و «زیتون» به شیوة قرآن با قرآن

همان‌ طور که گفته شد، عموم مفسران «تین» و «زیتون» را به دو نوع میوه معروف تفسیر کرده و علت سوگند یاد کردن خدای متعال به آنها را خاصیت‌ های فراوان آنها دانسته‌اند، در حالی‌که همه میوه‌ها و محصولات زمین خواص فراوانی دارند و خواص برخی از آنها از این دو میوه بیشتر است. البته منافع غذایی زیتون و برخی میوه‌های دیگر در آیات متعددی از قرآن کریم آمده است.
ولی مرحوم علامه طباطبایی به چیزی فراتر از این امور مادی می‌ اندیشد و به شیوه ی تفسیر قرآن با قرآن، سوگند یاد کردن خدای سبحان به مخلوقاتی ناهمگون مانند آسمان و زمین و خورشید و ماه و ستارگان و شب‌ و روز و فرشتگان و انسان‌ها و شهرها و میوه‌ها را صرفاً به این علت می ‌داند که آنها آفریده او‌ و تحت تدبیر اویند و همه شرافت‌ ها و زیبایی ‌هایشان از اوست.