آخرین رویدادها:
آخرین مطالب
پربیننده ترین مطالب
پیوندها
کلید واژه
موضوعات
بایگانی
حدیث تصادفی
خلاصه آمار
اعلانـات
بعثت انبیاء از میان مردم داراى برکاتى است:
الف: مردم سابقه او را مى شناسند و به او اعتماد مىکنند.
ب: الگوى مردم در اجراى دستورات و فرامین الهى هستند.
ج: درد آشنا و شریک در غم و شادى مردمند.
د: در دسترس مردم هستند.
لَقَدْ مَنَّ اللّهُ عَلَى الْمُومِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولاً مِّنْ أَنفُسِهِمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَإِن کَانُواْ مِن قَبْلُ لَفِی ضَلالٍ مُّبِینٍ (آل عمران ـ 164)
به یقین، خدا بر مومنان منت نهاد [که] پیامبرى از خودشان در میان آنان برانگیخت، تا آیات خود را برایشان بخواند و پاکشان گرداند و کتاب و حکمت به آنان بیاموزد، قطعاً پیش از آن در گمراهى آشکارى بودند.
بزرگترین نعمت خداوند
در این آیه، سخن از بزرگترین نعمت الهى یعنى نعمت "بعثت پیامبر اسلام" به میان آمده است و در حقیقت، پاسخى است به سوالاتى که در ذهن بعضى از تازه مسلمانان، بعد از جنگ احد خطور مى کرد، که چرا ما این همه گرفتار مشکلات و مصائب شویم؟
قرآن به آنها مى گوید: اگر در این راه، متحمل خسارت هایى شدهاید، فراموش نکنید که خداوند، بزرگترین نعمت را در اختیار شما گذاشته، پیامبرى مبعوث کرده که شما را تربیت مى کند، و از گمراهی هاى آشکار باز می دارد.
هر اندازه براى حفظ این نعمت بزرگ، تلاش کنید و هر بهایى بپردازید باز هم ناچیز است.
جالب توجه اینکه ذکر این نعمت با جمله" لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُوْمِنِینَ": (خداوند بر مومنان منت گذارد) شروع شده است که شاید در بدو نظر تصور شود نازیبا است، ولى هنگامى که به ریشه اصلى لغت "منت" باز مى گردیم مطلب کاملاً روشن مى شود.
توضیح اینکه همانطور که راغب در کتاب مفردات مى گوید: این کلمه در اصل از "من" به معنى سنگ هایى است که با آن وزن مى کنند و به همین دلیل هر نعمت سنگین و گرانبهایى را "منت" مى گویند که اگر جنبه عملى داشته باشد یعنى کسى عملاً نعمت بزرگى به دیگرى بدهد کاملاً زیبا و ارزنده است و اما اگر کسى کار کوچک خود را با سخن، بزرگ کند و به رخ افراد بکشد کارى است بسیار زشت، بنابراین منتى که نکوهیده است به معنى بزرگ شمردن نعمت ها در گفتار است اما منتى که زیبنده است همان بخشیدن نعمت هاى بزرگ است.
پیامبر صلی الله علیه و آله سه برنامه مهم را در باره آنها اجرا مى کند؛ نخست خواندن آیات پروردگار بر آنها و آشنا ساختن گوش ها و افکار با این آیات، و دیگر تعلیم، یعنى وارد ساختن این حقایق در درون جان آنها و به دنبال آن، تزکیه نفوس و تربیت ملکات اخلاقى و انسانى، اما از آنجا که هدف اصلى و نهایى تربیت است، در آیه، قبل از تعلیم ذکر شده، در حالى که از نظر تربیت طبیعى، تعلیم بر تربیت مقدم است
خداوند در آیه فوق مى گوید: پروردگار بر مومنان منت گذارد یعنى نعمت بزرگى عملاً در اختیار آنها نهاد.
اما اینکه چرا تنها نام مومنان برده شده در حالى که بعثت پیامبر صلی الله علیه و آله براى هدایت عموم بشر است، به خاطر این است که از نظر نتیجه و تأثیر، تنها مومنان هستند که از این نعمت بزرگ استفاده مى کنند و آن را عملاً به خود اختصاص می دهند.
سپس مى فرماید: یکى از مزایاى این پیامبر صلی الله علیه و آله این است که او از جنس خود آنها و از نوع بشر است (مِنْ أَنْفُسِهِمْ) نه از جنس فرشتگان و مانند آنها تا احتیاجات و نیازمندىهاى بشر را دقیقاً درک کنند و دردها و مشکلات و مصائب و مسائل زندگى آنها را لمس نمایند و با توجه به آن به تربیت آنها اقدام کنند، به علاوه مهمترین قسمت برنامه تربیتى انبیاء تبلیغات عملى آنها است به این معنى که اعمال آنها بهترین سرمشق و وسیله تربیت است زیرا با" زبان عمل"، بهتر از هر زبانى می توان تبلیغ کرد و این در صورتى امکان پذیر است که تبلیغ کننده از جنس تبلیغ شونده باشد با همان خصائص جسمى و با همان غرائز و ساختمان روحى.
اگر پیامبران مثلا از جنس فرشتگان بودند این سوال براى مردم باقى مىماند که اگر آنها گناه نمى کنند آیا به خاطر این نیست که شهوت و غضب و نیازها و غرائز گوناگون بشرى ندارند و به این ترتیب برنامه تبلیغات عملى آنها تعطیل مى شد، لذا پیامبران از جنس بشر انتخاب شدند با همان نیازها و غرائز تا بتوانند سرمشقى براى همگان باشند.
در ادامه مى گوید: این پیامبر صلی الله علیه و آله سه برنامه مهم را در باره آنها اجرا مى کند؛ نخست خواندن آیات پروردگار بر آنها و آشنا ساختن گوش ها و افکار با این آیات، و دیگر تعلیم، یعنى وارد ساختن این حقایق در درون جان آنها و به دنبال آن، تزکیه نفوس و تربیت ملکات اخلاقى و انسانى، اما از آنجا که هدف اصلى و نهایى تربیت است، در آیه، قبل از تعلیم ذکر شده، در حالى که از نظر تربیت طبیعى، تعلیم بر تربیت مقدم است.
جمعیتى که از حقایق انسانى به کلى دورند و به آسانى تحت تربیت قرار نمى گیرند بلکه باید مدتى گوش هاى آنها را با سخنان الهى آشنا ساخت و وحشتى را که قبلاً از آن داشتند از آنها دور کرد، سپس وارد مرحله تعلیم اصولى شد و به دنبال آن محصول تربیتى آن را گرفت.
این احتمال نیز در تفسیر آیه وجود دارد که منظور از تزکیه، پاک ساختن آنها از پلیدى هاى شرک و عقائد باطل و خرافى و خوهاى زشت حیوانى بوده، زیرا مادامی که نهاد آدمى از این آلودگی ها پاک نشود، ممکن نیست که آماده تعلیم کتاب الهى و حکمت و دانش واقعى شود، همانطور که اگر لوحى را از نقوش زشت، پاک نکنى هرگز آماده پذیرش نقوش زیبا نخواهد شد و به همین جهت تزکیه در آیه فوق بر تعلیم کتاب و حکمت یعنى معارف بلند و عالى اسلامى، مقدم شده است.
نکته:
همچنان که از فرمایشات حضرت على علیه السلام در نهج البلاغه استفاده مى شود، در دوره جاهلیّت مردم نه فرهنگ سالم داشتند و نه از بهداشت بهرهمند بودند.
برادر ایشان، جعفر طیّار نیز در هجرت به حبشه، در برابر نجاشى اوضاع دوره جاهلى را چنین ترسیم مى کند: ما بت پرستانى بودیم که در آن روزها مردارخوار و اهل فحشا و فساد بودیم، با بستگان قطع رابطه و با همسایگان بد رفتارى مىکردیم، قدرتمندان ما حقوق ناتوانان را پایمال مى کردند تا اینکه خداوند پیامبرش را مبعوث کرد... .(کامل التاریخ، ج 2، ص 80)
مهمترین قسمت برنامه تربیتى انبیاء تبلیغات عملى آنها است به این معنى که اعمال آنها بهترین سرمشق و وسیله تربیت است زیرا با" زبان عمل"، بهتر از هر زبانى می توان تبلیغ کرد و این در صورتى امکان پذیر است که تبلیغ کننده از جنس تبلیغ شونده باشد با همان خصائص جسمى و با همان غرائز و ساختمان روحى
پیامهای آیه:
1ـ بعثت انبیاء، بزرگترین هدیهى آسمانى و نعمت الهى است. «لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ»
2ـ گرچه بعثت براى همهى مردم است، ولى تنها مومنان شکرگزار این نعمت هستند و از نور هدایت بهره مىگیرند. «لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُوْمِنِینَ»
3ـ انبیا، مردمى بودند. «مِنْ أَنْفُسِهِمْ»
4ـ تلاوت آیات قرآن، وسیلهى تزکیه و تعلیم است. «یَتْلُوا»، «یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ»
5ـ تزکیه بر تعلیم مقدّم است. «یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ»
6ـ تزکیه و تعلیم در رأس برنامههاى انبیاست. «یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ»
7ـ رشد و خودسازى باید در سایهى مکتب انبیاء و آیات الهى باشد. (ریاضتها و رهبانیّت هایى که سرچشمهاش آیات الهى و معلّمش انبیا نباشند، خود یک انحراف است). «یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِهِ وَ یُزَکِّیهِمْ»
8ـ براى شناخت بهتر نعمت بعثت انبیاء، به تاریخِ مردمان قبل از آنان باید مراجعه کرد. «إِنْ کانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلالٍ مُبِینٍ»
9ـ در محیط هاى گناه آلود و گمراه نیز مى توان کار کرد. «یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ»، «وَ إِنْ کانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلالٍ مُبِینٍ»
10ـ در مکتب انبیاء، پرورش روحى و آموزش فکرى، در کنار بینش و بصیرت مطرح است. «یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ»
