صدیقه کبری (علیها السلام) الگویی همیشگی

حضرت فاطمه زهرا (علیها السلام) به عنوان برترین زنان عالم هستی همواره به عنوان الگویی برتر مطرح بوده و هست که ابعاد وجودی آن بزرگوار فراتر از حضور در زمان و مکانی خاص است. از آنجایی که فضایل اخلاقی انسان هرگز اسیر زمان و مکان نمی‏شود، این الگوی فضیلت ‏برای همیشه تاریخ، شایستگی پیروی و متابعت را داراست. فراگیری درس زندگی در مکتب انسان ‏ساز این بانوی نمونه، توفیقی بس ارجمند و بزرگ است که هرکس را نصیب نمی‏شود و تنها کسانی لیاقت‏ حضور در این وادی عشق را دارند که جان خویش را سرشار از محبت او و فرزندانش کرده باشند.

همسرداری حضرت فاطمه (علیها السلام) بهترین الگو برای زنان مسلمان است. شیوه رفتار با همسر برای یک زن آن قدر مهم است که حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) می فرماید: جهاد زن، خوب شوهرداری کردن است.

حضرت فاطمه (علیها السلام) با آن همه فضیلت، همسری نیکو و مطیع برای امیرمؤمنان علی (علیه السلام) بود. روایت است هنگامی که امیرالمؤمنین (علیه السلام) به فاطمه (علیها السلام) می‌نگریست، غم و اندوهش برطرف می‌شد.

رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در اولین شب ازدواج امیرالمؤمنین (علیه السلام) و حضرت زهرا (علیها السلام) کارهای آنان را به این شکل تقسیم نمود: خمیر کردن آرد و پختن نان و تمیز کردن و جارو زدن خانه به عهده حضرت فاطمه (علیها السلام) باشد و کارهای بیرون منزل از قبیل جمع آوری هیزم و مواد غذایی را امیرالمؤمنین (علیه السلام) انجام دهد پس از آن بود. که حضرت زهرا (علیها السلام) فرمود: جز خدا کسی نمی داند که از این تقسیم کار تا چه اندازه خوشحال شدم، زیرا رسول خدا (صلِّی الله علیه و آله) مرا از انجام کارهایی که مربوط به مردان است،‌ باز داشت.

حضرت فاطمه (علیها السلام) هیچ گاه حتی اموری را که احتمال می داد امیرالمؤمنین (علیه السلام) قادر به تدارک آنها نباشد، از او طلب نمی نمود؛ تا آنجا که از امیرالمؤمنین (علیه السلام) در رابطه با حضرت فاطمه (علیها السلام) نقل شده است: بخدا سوگند که او را به خشم نیاوردم و تا هنگامی که زنده بود، او را وادار به کاری که خوشش نیاید نکردم؛ او نیز مرا به خشم نیاورد و نافرمانی هم نکرد. از ویژگی های مهم حضرت فاطمه (علیها السلام) این بود که آن بزرگوار بهترین یار و یاور شوهرش امیرالمؤمنین (علیه السلام) در اجرای فرامین الهی بود.    

پیامبر (صلِّی الله علیه و آله) از امیرالمؤمنین (علیه السلام) سؤال کرد: همسرت را چگونه یافتى؟ و امیرالمؤمنین (علیه السلام) پاسخ دادند: نِعْمَ الْعَوْنُ على‏ طاعَةِ اللَّه¹ِ (بهترین یار و یاور براى اطاعت و بندگى خدا)

آن بانوی بزرگوار، نام همسر خود را با احترام یاد می‌کرد؛ گاهی وی را با کنیه «ابالحسن» می‌خواند و گاهی با یاد قرابت نسبی (یا ابن عم) وی را ندا می‌داد. در حدیث شریف کساء آمده است که حضرت فاطمه (علیها السلام) می فرماید: ابوالحسن على بن ابیطالب وارد شد و فرمود سلام بر تو اى دختر رسول خدا گفتم: و بر تو باد سلام اى اباالحسن و اى امیرمؤمنان. این گونه نقل نام و خطاب احترام آمیز، یکی از نکات اصلی رابطه زوجین نسبت به یکدیگر است.

نقل است هنگام مصدوم کردن حضرت زهرا (علیها السلام) از امیرمؤمنان (علیه السلام) درخواست ملاقات و عیادت ایشان را کردند، حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) تقاضای آن دو را به حضرت فاطمه (علیها السلام) ارائه کردند و ایشان در جواب فرمودند: البیت بیتک و الحرة أمتک فافعل ما تشاء² (خانه متعلق به شماست و من هم به منزله کنیز و خدمتگزار در خانه شما هستم) رسیدگی به وضع ظاهری به خاطر همسر از اصول زندگی یک زن و مرد مسلمان است. آمده است پیامبر (صلی الله علیه و آله) برای شب عروسی حضرت زهرا (علیها السلام) دستور داد عطرهایی خوشبو تهیه کنند و حضرت زهرا (علیها السلام) نیز در داخل خانه دائماً معطر بودند.

تربیت و رفتار با فرزندان:

سیره رفتار حضرت فاطمه (علیها السلام) با فرزندان خود نیز سرمشقی مناسب برای تربیت صحیح فرزندان است. ایشان به فرزندان احترام می گذاشتند و آنها را با احترام خطاب می کردند و همیشه سعی در آموزش و تربیت دینی و اخلاقی آنها داشتند.

در حدیث شریف کساء حضرت فاطمه (علیها السلام) در پاسخ سلام فرزند خود امام حسن (علیه السلام) می فرماید: سلام برتو اى نور دیده ام و میوه دلم. و در پاسخ سلام امام حسین (علیه السلام) می فرماید: سلام بر تو اى فرزند من و اى نور دیده ام و میوه دلم. حضرت زهرا (علیها السلام) فرزندان خود را همیشه برای یادگیری و تعلیم و تزکیه آماده می کرد؛ به عنوان مثال به فرزندش حسن (علیه السلام) می فرمود: «به مسجد برو، آنچه را از پیامبر شنیدی فراگیر و نزد من بیا و برای من بازگو کن» و در عین حال شادی و خوشحالی را در بیت خود تسری می داد و این تا حدی بود که از بازی با کودکان که نقش بسزایی در تربیت آنها دارد اجتناب نمی نمود. نقل شده است که حضرت فاطمه (علیها السلام) فرزندش حسن (علیه السلام) را روی دست می گرفت و بالا می انداخت و حرکت می داد و می فرمود: أشبِه أباک یا حسن، و اخلع عن الحق الرّسن، و اعبد الهاً ذامنن، و لا توال ذاالاحن³ (ای حسن، نظیر پدرت باش و ریسمان ظلم از حق دور کن، و خداوندی را که صاحب نعمت هاست پرستش کن و با افراد تیره دل دوست مباش) ایشان همیشه رسیدگی به فرزندان را در اولویت قرار می داد. سلمان می گوید: روزی فاطمه زهرا (علیها السلام) را دیدم که مشغول آسیاب بود. در این هنگام فرزندش حسین گریه می کرد. عرض کردم: برای کمک به شما آسیاب کنم یا بچه را آرام نمایم؟ ایشان فرمود: من به آرام کردن فرزند اولی هستم، شما آسیاب را بچرخانید.

همچنین از نکات بارز حضرت زهرا (علیها السلام) در تربیت فرزندان سبک عملی تشویق به عبادت برای آنها بود. مسلما وقتی والدین الگوی عملی کودکان برای عبادت پروردگار باشند، در آینده و بزرگسالی آنها نیز به تأسی از والدین این راه را پیش خواهند برد. در همین زمینه امام حسن (علیه السلام) می فرماید: مادرم فاطمه (علیها السلام) را در شب جمعه در محراب عبادت دیدم که به عبادت و نماز مشغول است، او پیوسته به رکوع و سجود مشغول بود که شب به پایان رسید.

آن حضرت در شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان کودکان خود را به بیداری فرا می خواند. حضرت در روز بچه ها را می خواباند تا استراحت کنند و غذای کمتری به آنان می داد تا بدین گونه زمینه و موقعیت بهتری برای شب زنده داری داشته باشند. ایشان نمی گذاشت احدی از اهل خانه خوابش ببرد و می فرمود: محروم است کسی که از برکات شب قدر محروم بماند.

از نکات دیگر تربیتی ایشان عدالت در توجه به کودکان بود. آمده است روزی امام حسن (علیه السلام) نزد پیامبر (صلِّی الله علیه و آله) آمد و اظهار تشنگی کرد. رسول خدا (صلِّی الله علیه و آله) برخاست، ظرفی برداشت و از گوسفندی که داخل منزل بود مقداری شیر دوشید و به امام حسن (علیه السلام) داد. فاطمه زهرا (علیها السلام)، به پیامبر (صلِّی الله علیه و آله) گفت: گویا حسن برای شما عزیزتر از حسین است. پیامبر (صلِّی الله علیه و آله) فرمود: نه. هر دو برایم عزیز و محبوبند ولی چون اول حسن تقاضای آب کرد او را مقدم داشتم. همچنین روزی حسنین (علیهما السلام) در حضور پیامبر (صلِّی الله علیه و آله) کشتی گرفتند. در این میان حضرت فاطمه (علیها السلام) شنید که پدر بزرگوارش، امام حسن را به پیروزی بر امام حسین ترغیب می کند. حضرت زهرا (علیها السلام) از این نوع رفتار پیامبر (صلِّی الله علیه و آله) اظهار تعجب کرد. پیامبر فرمود: دوستم جبرئیل، حسین را تشویق می کند و من حسن را تشویق می نمایم.

 

پی نوشت:

1. بحارالانوار، ج 43، ص 117

2. تلخیص کتاب شفاء الصدور فی شرح زیارة العاشور، صفحه 370 تا صفحه 379

3. بحار الانوار، ج 43، ص 286