برهان فرجه بر اثبات خدا

 

امام صادق (علیه السلام) برهانی را بر توحید مطرح کردند که در اصول کافی نقل شده ، حضرت در پاسخ یک زندیق بیان کردند. واژه زندیق معرّب دهری است معادل امروزی آن ماتریالیست است. این شخص از حضرت سوال کرد چه اشکالی دارد ما دو تا واجب الوجود و دو تا خدا داشته باشیم. حضرت برهانی را اقامه فرمودند که این برهان تحت عنوان برهان فرجه از آن یاد می شود. 

برهان اسدّ و اخصر

برای تمام بودن برهان امکان و وجوب باید اثبات بشود که دور و تسلسل باطل است البته ابطال دور و تسلسل فایده دیگر هم دارد و آن اثبات واجب الوجود و علت العلل است. در عین حال که تسلسل باطل می شود و برهان امکان و وجوب تمام می شود خود این ابطال تسلسل ، نتیجه دیگر هم دارد و آن اثبات علت العلل است.

چرا تعدد قدما باطل است؟

پاسخ اجمالی

قدیم ذاتی و قدیم بالحق، صفتی از صفات اختصاصی ذات واجب تعالی است؛ از این رو ادله­ای که برای نفی تکثر و تعدد از واجب الوجود ذکر می‌شود، برای نفی تعدد نسبت به قدیم نیز ثابت است. به عبارت دیگر، تصور قدیم‌های متعدد همانند تصور شرکای متعدد برای ذات باری تعالی است، و از این رو محال است.